Sy Naam is ’n sterk toring

Lees: HK, Sondag 36; Num. 6:27; Spr. 18:10; Hand. 2:21

Gedagte vir kinders: Die Here roep ons om sy Naam met groot eerbied te gebruik.

Oorsig: Ons kyk hier na die derde gebod as deel van ons dankbaarheidslewe soos die HK dit verduidelik.  Wat is dit wat God van ons eis wanneer Hy beveel dat sy Naam nie ydellik gebruik mag word nie? Ydellik beteken dat ons sy Naam sommer ligtelik gebruik of inroep. Die Naam van die HERE gaan oor wie Hy is. Die manier wat ons God se Naam gebruik, sê daarom wat ons van God dink. Die HK pas dit vir ons toe en leer dat ons nie die Here se Naam mag vloek of in sy Naam ’n valse eed in die hof mag aflê nie. Ons moet ook nie onnodig in sy Naam sweer nie, want so laster en misbruik ons sy Naam. Ons kan egter ook aandadig raak wanneer ons stilbly of toelaat dat iemand anders sy Naam ligtelik gebruik. Die HK stel dat ons aan sulke sondes geen aandeel moet hê nie. Die HK gaan dan voort om te verduidelik hoe ons wel God se Naam moet gebruik. Ons moet dit nie anders as met vrees en eerbied gebruik nie. Die doel daarmee is dat ons ons Hom reg sal bely en prys in al ons woorde en werke (antw. 99).   

Die HK vra hierna of dit dan so ’n groot sonde is om die Naam van God te laster dat God selfs toornig is oor hulle wat nie, sover hulle kan, help om dit af te weer en te verbied nie. Hierop is die antwoord dan ja, dit is ’n groot sonde. Die rede, sê die HK, is dat daar geen groter sonde is of een wat God meer toornig maak as die lastering van sy Naam nie. Dit sien ons uit die feit dat Hy beveel het om dit met die dood te straf (antw. 100; vgl. Lev. 5:1; 24:16). 

Hieruit leer ons ook iets oor hoe die HK die hele Bybel hanteer. Daar word iets afgelei oor wie God is en wat groot sonde volgens die Bybel is, deur na die wette vir doodstraf in die ou verbond te kyk. Sommige mense dink dat die Ou Testamentiese wette sommer doodstraf vir enigiets laat geld het. Dit is nie waar nie. Iemand wat byvoorbeeld gesteel het, het nie die doodstraf ontvang nie. Die hand is selfs nie afgekap soos in sekere ander godsdienste nie. Nee, die aard van die straf het by die aard van die oortreding gepas (lex talionis: oog vir oog en tand vir tand). Daarom moes iemand wat steel eerder met rente vergoed (Ex.22:1-15; Luk. 19:8). Net oor sekere sake het die doodstraf wel gegeld soos byvoorbeeld moord, owerspel, verkragting, ontvoering om iemand as slaaf te verkoop (Ex. 21:12,14,16; Lev.20:10; Deut. 22:25). Ook die laster van die lewende God se Naam tel hieronder. Hieruit lui die HK dan af dat dit duidelik iets is waaroor God so vertoorn is dat Hy die doodstraf daarvoor bepaal het. God het nie verander nie en ons moet besef dat sy Naam nog altyd en steeds heilig is.   

Besprekingsvraag: Kan ons neutraal oor God se Naam wees in die openbare arena?

Insig: Die derde gebod maak ons bewus van watter geweldige voorreg en seën dit is om die Naam van die Lewende God te mag ken en te weet dat sy Naam oor jou lewe uitgeroep is. So lees ons byvoorbeeld in Num 6:27 oor die priesterlike seën: “So moet hulle dan my Naam op die kinders van Israel lê; en Ék sal hulle seën.” (Num. 6:27). Die Psalmis bid byvoorbeeld ook: “O God, verlos my deur u NAAM...” (Ps.54:3).  En daar is daar ook die roemryke Spreuke 18:10: “Die Naam van die Here is 'n sterk toring; die regverdige hardloop daarin en word beskut.” God se Naam gaan oor sy wese, wie Hy is. Ons besef iets daarvan reeds wanneer ons vir ons eie naam of die van ’n geliefde opkom. Die lewende God se Naam is bo alle name (Ps.96:8). Daar is geweldige krag daarin om in sy Naam en om sy Naam ontwil te bid (Ps. 23:3; 25:11; 106:8).      

Die ydellike gebruik van God se Naam gaan daaroor dat ons ligtelik met hierdie Naam omgaan. Ons kan dit blatant doen deur die Naam te laster, of te maklik opneem wanneer ons verbaas of ontsteld is. Dit kan ook goedkeurend gebeur in films, novelles, en sekere soorte godsdienstige grappe. Wees eerlik: Sal jy jou geliefde se naam sommer in enige denkbeeldige grap gebruik waarin hulle ligtelik bygetrek word? Aalders het dit treffend gestel: Waar God se Naam gebruik word sonder om sy teenwoordigheid van harte te begeer of te verlang, daar word God se Naam ydellik gebruik. 

Eiewillige godsdiens

Lees: HK, Sondag 35; 1 Sam. 15:23; Hebr. 10:20; Kol. 1:15; 2:5

Gedagte vir kinders: Die Here roep ons om Hom te aanbid soos Hy ons beveel.

Oorsig: Ons kyk hier na die tweede gebod in die tien gebooie as deel van ons dankbaarheidslewe (HK 35). Dit gaan in hierdie gebod daaroor dat ons God nie deur beelde uit die skepping mag aanbid nie. Die eerste gebod leer ons dat daar net een God is. Die tweede gebod leer ons hoe ons Hom moet aanbid. In Exodus 20:5 leer ons dat hulle wat God deur beelde aanbid, ’n misdaad pleeg en in werklikheid vir God haat. God besoek dit ook aan hulle kinders in hulle geslagte. Dit is nie dat God die kinders vir hulle vaders se sondes straf nie, maar dat kinders geneig is om die lewensgewoontes en patrone van hulle ouers aan te neem, soos hulle ouers begin aanbid, en daardeur ook onder God se toorn kom. Die ander kant is darem ook waar. God bewys barmhartigheid aan duisende (tot aan die duisendste geslag) van die wat Hom liefhet en sy gebooie onderhou.

Die tweede gebod leer ons dat ons God op geen enkele manier mag afbeeld om Hom so te vereer nie. Hy is eenvoudig soveel groter as enige iets in sy skepping en beeldediens doen Hom oneer aan. Ons kan Hom net aanbid soos wat Hy in sy Woord beveel (antw. 96).  Ja, ons kan wel dinge in die skepping afbeeld. Daar was byvoorbeeld selfs prente en beelde in die tabernakel van gerubs (Ex. 35:30-36:4). Maar ons kan en mag nie enigiets uit hierdie skepping gebruik om deur middel daarvan God te wil vereer of dien nie (antw. 97). Op hierdie manier erken ons dat God altyd soveel groter is as sy skepping en dat ons groot respek daarvoor het dat die Skepper nooit aan iets in sy skepping gelykgestel kan word nie.

Hierdie vraag het in die tyd van die opstel van die HK ’n besondere vraag laat ontstaan oor beelde in die Kerk van destyds. Die Bybel was net in Latyn in die Kerk en kon daarom net deur sekere mense gevolg word. Hulle het toe allerhande afbeeldings in die Kerk toegelaat wat die eenvoudige gelowiges kon help om iets te verstaan van boodskap van die Bybel en die kerklike tradisie. Die HK antwoord hieroor dat dit ’n manier is wat probeer om wyser te wees as God. Dit mis die punt dat sy Woord sentraal staan en gerig is op ons ore in die eerste plek (vgl. Jes. 55:3). Want God wil sy Christene (let op die woordkeuse. Dus: klein gesalfdes) nie so, deur stomme beelde laat onderrig nie, maar deur die lewende verkondiging van sy Woord (antw. 98). Onderrigting deur die lewende verkondiging van die Woord in eie taal – dit is die wyse waarop daar tot God genader word en Hy ons verander en voed.

Besprekingsvraag: Watter verband is daar tussen mense as beeld van God en Christus?

Insig: Die tweede gebod leer ons hoe God aanbid moet word en waarsku ons daarmee saam teen dit wat in ’n wêreld van pluralisme te maklik aanvaar word - eiewillige godsdiens. Eiewillige godsdiens beteken dat jy reeds ’n valse beeld van God het en daarom reken dat jy maar jou eie kop kan volg. Die uitdrywing uit die Paradys en later die inrigting van die tabernakel en tempel, toon duidelik aan dat jy nie toegang het tot die Allerheiligste op jou eie voorwaardes het nie. Die swaard van die dood vlam en flikker vandag ook steeds vir elkeen wat nie op die nuwe en lewende weg van Christus tot die Vader nader nie (Hebr. 10:20).

Geen ander nie

Lees: HK 34; Fil. 2:9-10; Jes. 45:5, 23-25

Gedagte vir kinders: Die Here roep ons om niemand te aanbid nie, behalwe Hom alleen.

Oorsig: Ons het in Sondag 33 gehoor dat goeie werke gemeet word aan die wet van God. In Sondag 34 word ons gevra wat in die wet van God geskrywe staan. Die antwoord word dan gegee uit Ex. 20.  Die tien gebooie word hiervolgens ingedeel op die wyse waarop Gereformeerdes dit doen en nie op die wyse wat die Rooms Katolieke en Lutherane indeel nie (antw. 92). By Gereformeerdes is daar ’n verdere basiese verdeling in twee dele. Die eerste vier gebooie leer ons oor ons verhouding met die lewende God. Die laaste ses gebooie leer ons wat ons aan ons naaste verskuldig (let wel) is (antw. 93; vgl. Mat. 22:37-40).

En dan gaan die Heidelbergse Kategismus in hierdie Sondagsafdeling spesifiek in op die eerste gebod. Waaroor gaan dit in die eerste gebod en wat is alles ingesluit in dit wat God in die eerste gebod van ons vra/gebied? Die antwoord is dat dit gaan oor hoe kosbaar ons God se redding/saligheid ag. En as sy redding  dan vir my kosbaar is, dat ek dit nie in gevaar sal stel deur enige afgodery, towery, waarsêery, bygeloof, aanroeping van heiliges of ander skepsels sal (1) vermy en (2) ontvlug. Dit beteken verder positief gestel, dat ek die enige ware God, want daar is net een (vgl. 1 Kor. 8:6), alleen moet vertrou, in alle nederigheid en geduld, van Hom alleen alles wat goed is moet verwag, Hom met die hele hart sal liefhê, vrees en eer. Dit moet met so ’n gesindheid wees dat ek eerder van enige skepsel sal afsien en laat vaar, as dat ek op enige manier teen sy wil sal gaan (antw. 94).

Dit is duidelik dat dit in hierdie gebod oor ander gode gaan en daarom is dit belangrik om te verstaan wat afgodery presies is. Die Kategismus antwoord dan dat dit enigiets is wat jy het of versin (uitdink) waarop jy vertrou. Dit kan iets wees waarop jy vertrou in die plek van die lewende God wat Hom aan ons geopenbaar het in sy Woord. Dit kan egter ook meer verfynd voorkom. Dit gebeur wanneer jy nie hierdie afgod van jou in die plek van God stel nie, maar wel naas Hom stel sodat dit aan Hom gelykgestel word (antw. 95). Ons is makliker geneig om op hierdie verfynde manier te sondig. Ons wil darem nie met God wegdoen nie, maar ons bring iets anders in die verhouding wat ons hanteer asof dit op dieselfde vlak is as die lewende God. So beledig ons enersyds God deur Hom aan enigiets in die skepping gelyk te stel, en andersyds te maak asof enigiets met Hom vergelyk kan word.   

Besprekingsvraag: Hoe definieer die HK ’n afgod en hoe pas ons dit vandag toe?

Insig: Goeie werke in die Christelike lewe is nie net goed nie. Dit is ook edel en lieflik en loflik (vgl. Fil. 4:8), juis omdat dit in lyn met God se wet is. Vir die gelowige is God se wet nie swaar en die HK hanteer die wet onder die afdeling van dankbaarheid. So was dit reeds bedoel by Sinai. Israel het nie die wet ontvang sodat hulle bevry kon word nie, maar omdat hulle bevry is.

Ware bekering en ware goeie werke

Lees: HK, Sondag 33; Ef. 4:20-5:11

Gedagte vir kinders: Die Here roep ons elke dag weg van ons sonde en om vir Hom te lewe.

Oorsig: Ons leer in die Heidelbergse Kategismus, Sondag 33 van die lewe van ware bekering by ’n gelowige. Daar word maklik van bekering gepraat, maar die Kategismus wil ons aandag vestig op ware bekering. En vanuit die Bybel is die antwoord dat daar twee basiese kenmerke van bekering is wat ons ook twee kant van die dieselfde muntstuk kan noem: Dit gaan enersyds dat ’n mens die oue mens wat regeer word deur die sonde afsterf, en andersyds dat die mens wat deur Jesus Christus bevry is, opstaan in ons lewe (antw. 88).

Dit eis egter nodig dat ons dan groter duidelikheid kry oor wat presies hierdie twee kante van die munt van ware bekering beteken. Die afsterwing van die ou mens gaan (1) daaroor dat daar ’n berou uit die hart is (hartlike berou) dat ons God deur ons sondes toornig gemaak het. Sonde maak die skepping en mense stukkend en onrein en verbreek ons verhouding met die Here, en ware berou beteken dat ons dit begin besef. Maar dit beteken nie net berou diep in ons hart nie, dit beteken ook dat ons nou die sonde sien vir wat dit is en (2) dit daarom hoe langer hoe meer begin haat, eerste in ons eie lewe. Dit beteken ook dat ons (3) in ons dade en praktyke wegvlug/ontvlug van (die gevangenskap van) die sonde (antw. 89).Die ander kant van die munt van ware bekering, die opstanding van die nuwe mens, gaan (1) oor ’n vreugde uit die hart in God deur Jesus Christus. Ons verbly ons in die Here se vrymaking en om weer sy lig en liefde intiem te ken. Dit sluit in (2) ’n lus en liefde en om volgens die wil van God te lewe. God se wil is dus nie swaar nie (vgl. 1 Joh. 5:3-4) en die lus en liefde vir God se wil is die bewys daarvan (vgl. Ps. 119). Dit word ook gelewe en gewys, nie net in sommige van ons werke nie, maar (3) in al ons werke wat dan ook goeie werke genoem word (antw. 90).   

Ons moet egter ook baie duidelikheid hê oor wat goeie werke is. Positief gestel het dit drie basiese kenmerke: (1) Dit word gedoen uit ’n ware geloof. Die diepste rede is nie eiebelang of een of ander afgod wat jou dryf nie. (2) Die maatstaf vir ’n goeie werk is verder die wet van God. Dit is die enigste standaard wat tel. (3) Die doel van die goeie werk is ook duidelik – die eer van God. Dit gaan nie om ons eer of iets anders wat ons eintlik daarmee wil bereik nie. Negatief gestel beteken dit dat ons goeie werke gegrond is in (1) ons goeddunke of (2) insettinge van mense wat dit selfs al vas in wette beskryf het nie (antw. 91).

Besprekingsvraag: Hoe sal jy ’n ware bekering beskrywe?

Insig: Ware bekering is ’n groot saak, en die ego hou nie van hierdie konfronterende kwessie nie. Boonop gaan dit dikwels saam met ’n politieke konnotasie, van toegee aan een of ander stel politieke ideale. ’n Woord soos transformasie in Suid-Afrika veronderstel dikwels ’n soort bekering. Maar ook die oorgawe aan ’n ander orde impliseer ’n soort bekering. Daarom is die bykomende beskrywing van ’n “ware” bekering in die HK so belangrik. Die Skrif leer dat ’n ware bekering ’n radikale omkeer is van jou ego, jou gode, jou leefstyl, ja ook van jou visie op die samelewing, na die lewende God toe. Dit maak oproep op jou diepste hart (Joel 2:13), maar ook op uiterlike dade (Mat. 12:43-45), en dit gaan jou hele lewe lank aan, vanaf jou kinderdae tot en met jou sterwe. Daar is ’n wortelbekering en voortgaande bekering, maar die een veronderstel altyd die ander. En ten diepste kan dit net begin as God ons voor alles bekeer het (vgl. Dt. 30:6; Kl. 5:21).

’n Nederige Koning met dubbele vergoeding

Lees: Sag. 9:9-12

Gedagte vir kinders: Die Here se kinders is baie bly oor hulle nederig-getroue Koning Jesus.

Oorsig: Die profeet Sagaria het na die terugkeer uit die ballingskap opgetree saam met die profeet Haggai. Hy het sy brief met ’n kort praktiese preek begin (1:1-5) en toe begin vertel van die gesigte wat hy van die Here ontvang het (1:6-6:15). Hy het daarna die Jode oor hulle vrae oor vas geantwoord (hoofstuk 7-8). En toe het hy twee langer preke (telkens genoem “Godspraak”/”uitspraak”/“profesie”/“burden”) gegee (hfst. 9-11 en 12-14). Ons kyk hier na die tweede deel van die eerste Godspraak. Nadat die Here oordeel maar ook genade oor die volke aangekondig het, hoor ons van ’n oproep tot groot vreugde.

Die gelowiges van Jerusalem en die tempel (Sion was die berg waarop die tempel gebou is) word met die innige name aangespreek as dogter van Sion en Jerusalem. En hulle word opgeroep om hulle grootliks te verheug en te juig. Die rede is dat hulle Koning na die ballingskap na hulle sal kom. Hierdie Koning is enersyds regverdig en ’n oorwinnaar. Andersyds is Hy ook nederig en ry op ’n jong esel, die vul van ’n eselin (v. 9; vgl. Gen. 49:11; Rigt. 5:10; 2 Sam. 16:2). Hierdie koms is nie volgens die oorwinning met strydwaens nie en perde en strydboog nie. Inteendeel, dit word vernietig. Tog bring hierdie Koning se koms vrede en heerskappy wat uitkring tot by die einde van die aarde (v. 10; vgl. Ps. 72:8).   

Die Here sê verder deur Sagaria dat Hy die gevangenes uit ballingskap sal vrylaat/vrygelaat het, omdat daar krag is in die bloed van die verbond (vgl. Ex. 24:8; Luk. 22:20).  Die gevangenes was soos Josef en Jeremia in die dieptes (vgl. Ge. 37:23-24,28; Jer. 38:6), ’n put sonder water (donker/helse omstandighede), maar daaruit is hulle bevry en sal hulle bevry word (v.11). en dan word hulle wat in gevangenskap was “hoopvolle gevangenes” genoem omdat hierdie ballinge hoop mag hê. En hulle word opgeroep om terug te keer na die vesting. In hulle tyd was dit Jerusalem en die tempel wat weer opgebou sou word op grond van God se beloftes, en vandag is dit die vesting van die Kerk as liggaam van Jesus Christus. Die Here kondig ook deur sy profeet aan dat Hy hulle dubbel sal vergoed vir hul smart (v.12). Hulle sal nie net van hulle smart bevry wees nie, maar hulle sal ook die seën van die Here beleef in hulle nuwe toestand. So het Josef ook destyds dubbel ontvang vir sy smart en so het die Here die manier om dit steeds vir sy kinders te doen, ver bo wat ons dink (vgl. Joel 2:25; Ef. 3:20).

Besprekingsvraag: Hoe is dit moontlik dat die Here sy kinders dubbel kan vergoed?

Insig: God se verlossing staan hier in verband met ’n nederige Koning. Dit kom eintlik hier onverwags, want pas vantevore verneem ons van die oordeel oor verskillende volke, moontlik deur die oorwinnings van Alexander die Grote. Maar dan hoor ons skielik van die eintlike Grote, die Koning uit die geslag van Dawid (v.10; vgl. Ps. 72:8) wat regverdig is en oorwin, maar wat ook nederig ry op ’n esel. 

Om God te ken in die nuwe verbond

Lees: Jer. 31:31-34

Gedagte vir kinders: Die Here skryf deur die Gees sy wet in sy kinders se harte.

Oorsig: Die Here het die profeet Jeremia van jongs af geroep om ’n profeet vir die nasies en koninkryke te wees, om (1.1) uit te ruk en (1.2) om te gooi en (1.3) te vernietig en (1.4) te verwoes, om (2.1) te bou en (2.2) te plant (vgl. Jer. 1:10). Ons lees baie van die eerste vier negatiewe in Jeremia 1-29, maar in hoofstuk 30 en 31 (vgl. 31:28) hoor ons ook van die opbou en die wonderlike beloftes van die Here. Dit gaan oor ’n terugkeer uit die ballingskap en is verder ook tipies van die heerlike dinge wat in vervulling sou gaan vir die Kerk wanneer die Messias sou kom. Ons verneem in hoofstuk 31 van herstelde vrede en eer en vreugde en oorvloed (v.1-14). Hulle hartseer oor hulle kinders wat hulle verloor het, sal tot ’n einde kom, en hulle sal hul van hul sonde bekeer en God sal hulle in genade aansien (v.15-20). Hulle en hul kinders en hul vee sal besonder vermenigvuldig en seën beleef (v.21-30). 

En dan hoor ons dat God ’n nuwe verbond met Israel asook die huis van Juda sal sluit (v.31). Dit sal nie soos die verbond wees wat die HERE met hulle vaders gesluit het by Sinai toe Hy hulle kragtig uit Egipte gelei het nie. Daardie verbond het hulle verbreek, alhoewel die Here hulle gebieder/eggenoot was, het die HERE gesê (v.32). En dan beskryf die HERE hierdie nuwe verbond. Hy gee sy wet in hul binneste en skrywe dit op hulle hart. Die HERE bevestig dit ook verder deur die uitdrukking wat dikwels gebruik is om te benadruk dat Hy met sy volk in ’n verbond lewe: “En Ek sal vir hulle ’n God wees, en hulle sal vir my ’n volk wees.” (vers 33).

Die HERE verduidelik ook verder wat dit beteken. Hulle sal nie meer elkeen vir sy naaste en elkeen vir sy broer leer om die HERE te ken nie. Die rede is dat almal Hom sal ken, klein en groot, het die Here gespreek (belowe). Dit beteken nie dat niemand meer enige lering sal benodig nie, maar wel dat die basiese kennis van God, wat ook intieme kennis insluit, alle gelowiges se voorreg sal wees deur sy Heilige Gees. Daar word ook verder duidelik gemaak wat dit beteken. Daar sal ’n nuwe kennis van sondevergifnis wees. Waarom? Want iets wonderliks sou gebeur. Die Here sou iets doen dat al hul ongeregtigheid vergewe kon word op so ’n manier dat Hy nooit meer aan hulle sonde sou dink nie (v.34). Later sou dit duidelik word hoe dit kon gebeur. Want die Here Jesus sou die finale offer aan die kruis bring wat so groot en so effektief sou wees, dat alle skuld van God se kinders vergewe kon word.    

Besprekingsvraag: Waarom was ’n nuwe verbond nodig in die Ou Testament?

Insig: ’n Nuwe verbond in Israel het absoluut noodsaaklik geword. Jerusalem en die tempel was verwoes weens die volk se aanhoudende ontrouheid. Eintlik was God genadig om die oordeel en verwoesting so lank uit te stel. Maar hul afkerigheid was ongeneeslik (vgl. Jer. 7:21-29; 11:1-14). Dit word ook duidelik in elkeen se lewe van vleeslikheid en sonde. Israel kon nie maar net terugkeer nie. Hul verbond met God was aan flarde. By Sinai en die goue kalf kon Moses darem nog vir hulle intree. Jeremia word egter deur die volk verwerp en die Here beveel hom ook om nie vir hulle in te tree nie (vgl. Jer. 7:16, 11:14). Was daar nog enige hoop? Deut. 30:6 bied reeds die groot antwoord: Daar is alleen hoop as God self iets hieraan doen. Hier weerklink dit, die belofte van ’n nuwe verbond, die enigste keer uitdruklik so genoem in die Ou Testament. Ons lees in lyn hiermee verder ook van ’n nuwe toe-eiening van Israel en van ’n ewige verbond (vgl. Hos. 2:14-23; Es 16:60; 37:26; Jes. 55:3).

Kyk na die Gekruisigde

Lees: Joh. 3:14-21

Gedagte vir kinders: God het die wêreld so lief gehad dat Hy Jesus Christus vir ons gegee het.

Oorsig: Ons lees hier van Nikodemus, ’n man uit die Fariseërs, wat soekend was en in die nag na Jesus gekom het. Die Here het hom toe geleer van ’n nuwe geboorte wat nodig is as iemand die koninkryk van God wil sien. Nadat Hy telkens vir Nikodemus daarop gewys het dat dit iets is wat net God kan doen en Nikodemus radeloos was oor hoe so iets kan gebeur, het die Here hom terug verwys na ’n besondere gebeurtenis in die Ou Testament toe die Israeliete met ’n houding 9murmureer) teenoor God gekla het. Die Here het toe slange onder die volk gestuur om hulle oor hul ondankbaarheid te straf (vgl. Num 21:4-9). Toe die volk besef het dat hulle besig was om te sterwe, het hulle tot die Here geroep en God het Moses toe bevel om ’n koperslang op ’n paal op te rig en dat almal wat na hierdie koperslang “kyk”, sal lewe.

En toe leer die Here vir Nikodemus en ons dat net soos die koperslang daar op ’n paal die weg tot genesing en nuwe lewe was, so sal Hy ook verhoog moet word om lewe te gee (v.14). Dit beteken dat Hy aan ’n kruis verhoog moes word bo die aarde en uiteindelik in die hemel.  Sodat elkeen wat in Hom glo nie verlore mag gaan nie, maar die ewige lewe sal hê. En toe het Hy dit nog verder verduidelik in die heerlik bekende woorde: “Want so lief het God die wêreld gehad dat Hy sy eniggebore Seun gegee het, sodat elkeen wat in Hom glo, nie verlore mag gaan nie, maar die ewige lewe kan hê” (v.15-16).

Die Here het toe verder verduidelik dat God sy Seun juis nie in die wêreld gestuur het om die wêreld te veroordeel nie, maar dat die wêreld deur Hom gered kan word (v.17). Elkeen wat in Hom glo, word eenvoudig nie veroordeel nie. Aan die ander kant,  die Een wat nie in hierdie wonderlike antwoord van God glo nie, is alreeds veroordeel omdat hy nie geglo het in die Naam van die eniggebore Seun van God nie (v.18). En die oordeel is dit: dat die lig in die wêreld vol duisternis ingekom het, maar dat mense die duisternis liewer gehad het as die lig, omdat hulle werke boos was (v.19). Dit werk eenvoudig so dat elkeen wat kwaad doen, die lig haat en sy bose werke nie bestraf wil hê deur die lig nie (v.20). Aan die ander kant is dit so dat hy wat die waarheid doen, na die lig kom, sodat sy werk openbaar kan word, dat hulle in God gedoen is (v.21). Dit laat ons besef hoe nodig ons Jesus Christus het wat ons kan reinig sodat ons kans sien om in die lig te kan staan (vgl. 1 Joh. 1:7,9).    

Besprekingsvraag: Wat leer ons oor die eenvoud van die evangelie in die woord “kyk”?

Insig: In Joh. 3 hoor ons van twee kante af wat nodig is om vry te kom van die sonde wat ons so diep en terminaal aangetas het. In die eerste gedeelte (v.1-12) verneem ons van die aardse dinge wat vir mense nodig is om nuut te word. Nikodemus was veronderstel om te weet dat iets drasties nodig is. Hy moes ten minste geweet het van Israel se doodstoestand in die ballingskap en Esegiël se wonderlike beloftes oor ’n nuwe gees en water wat uitgegiet word wat heerlik reinig (vgl. Es. 11;19; Es. 36:25-27). Hy moes tog ook geweet het dat dit in lyn was met die profete wat reeds voor en na na Esegiël hierop gewys het en dat dit in verband gestaan het met die nuwe daad van God (vgl. Jes. 44:3; Jer. 31-34; Joel 2:28-29). Die hele Ou Testament loop daarop uit dat alles vasgeloop het en dat iets nuut nodig is. Dit is ook tekenend van ons eie vleeslike lewe. Daarvan getuig reeds die groot beloftes van die profete. In die tweede gedeelte (v.13-21) verneem ons watter hemelse dinge hiervoor nodig is. 

Ons nuwe tempel

Lees: Joh. 2:13-25

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus is ons tempel deur wie ons God aanbid.

Oorsig: Ons lees in Johannes, anders as in die sinoptiese evangeliebeskrywinge, drie keer van ’n Pasga in Jerusalem (vgl. Hfst. 2,6,18-19). Dit is hoe ook hoe ons aflei dat die Here Jesus se bediening ongeveer drie jaar lank was. Hier verneem ons van die eerste keer toe die Here Jesus opgegaan het na Jerusalem vir die Pasga. Die mense wat ver gekom het, kon hulle diere verkoop, met die geld reis na Jerusalem, en daar dan met die geld diere koop wat hulle as offers kon bring (vgl. Dt. 14:24-26. Let op die oorvloedige lewe hieroor). Ongelukkig het sommige besigheidsmense, die geldwisselaars, die situasie ook uitgebuit om geld te maak (toerisme-strik). Boonop lyk dit of hulle die markplek vir die diere saam met die geldwisselaars sommer verskuif het na die tempel self, daar in die buitehof waar die heidene toegelaat is om te kom bid (v.13-14; vgl. Mark. 11:15-17; Jes. 56:7; 2 Kr. 6:32-35).

Die Here Jesus het toe ’n sweep van toutjies gemaak en almal uit die tempel uit gedrywe, ook die skape en die beeste. Die kleingeld van die wisselaars het Hy uitgegooi en hulle tafels omgekeer. Hy het toe spesifiek vir die duiweverkopers gesê om hulle dinge daar weg te neem:  “Moenie die huis van my Vader (let op) ’n handelshuis maak nie.” (v.15-16). Sy dissipels het toe onthou dat daar geskrywe is in Ps. 69:10: “Want die ywer vir u huis het my verteer ...” Die Jode het toe vir Hom gevra-antwoord watter teken Hy kan toon wat Hom die reg gee om hierdie dinge te doen? Die Here Jesus het toe geantwoord: “Breek hierdie tempel af, en in drie dae sal Ek (let op) dit oprig.” Die Jode het toe gesê dat daar al 46 jaar aan die tempel gebou word (sedert 20 v.C. tot 64 n.C.). Hoe sou Hy dit in drie dae regkry om dit op te rig? (v.17-20).

Die Here het egter oor die tempel van sy liggaam gespreek. Toe Hy later opgestaan het uit die dode, het sy dissipels onthou dat Hy dit vir hulle gesê het. Voor sy opstanding was dit egter net vir hulle  uitdrukking/gesegde wat hulle nie verstaan het nie. Daarna het hulle dit beter verstaan en die Skrif geglo (vgl. Ps. 16:10-11) asook die woord wat Jesus gespreek het (v.21-22). En daar, tydens die Pasga in Jerusalem, het baie ook alreeds in sy Naam geglo omdat hulle die tekens gesien het wat Hy daar gedoen het. Maar die Here Jesus het Hom nie aan hulle toevertrou nie, maar Hy het almal geken, selfs sy eie dissipels. En Hy het nie nodig gehad dat iemand vir Hom sou getuig van wat in mense se diepste harte aangaan nie (v.23-25).          

Besprekingsvraag: Watter tempel is afgebreek en watter tempel is uiteindelik opgerig?

Insig: Die belangrikste stad in Israel was Jerusalem, die stad van Koning Dawid, en die belangrikste plek in Jerusalem was die tempel. Politiek en godsdiens is plofbare sake. Wie by oor tempelsake moeilikheid maak, kry vinnig met geweld te doen (vgl. Hand. 19). Hierdie tweede groot tempel deur Herodes begin bou, na die eerste tempel van Salomo was boonop besonder groots, een van die wonders van die antieke wêreld. Daar is reeds 46 jaar daaraan gebou en daar sou nog 37 jare gebou word tot die pragstuk klaar was. En tog was dit net vir ses jaar voltooi gewees voor dit tot die grond verwoes is in 70 n.C. Waarom? Omdat Jerusalem die boodskap van die beloofde Messias verwerp het (Luk.19:43-44). Wat is sy boodskap?

Deurkruisde oorwinning

Lees: Mark 8:27-38

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus is ons Verlosser omdat Hy bereid was om vir ons te sterf.

Oorsig: In sy bediening op aarde het daar ʼn belangrike oomblik in die Here Jesus se bediening aangebreek. Hulle het uitgegaan daar na die dorpe in die Noorde van Israel wat Cesarea-Filippi genoem word. Dit was die gebied waar Filippus, die seun van Herodes, die Keiser wou eer en ook sy naam daarby noem. Dit was ’n heidense gebied waar die Keiser as godheid behandel is en ook waar die Griekse god, Pan, vereer is. En juis daar, te midde van die ander godsdienste vra Hy toe vir sy dissipels wie die mense se dat Hy is (v.1). Hulle het geantwoord dat sommige sê Johannes die Doper en ander Elia, en ander een van die profete. En toe vra Hy hulle persoonlik: Maar julle, wie se julle is Ek? Petrus het toe geantwoord: U is die Christus (Gesalfde; v.28-29).     

Die Here Jesus het hulle toe streng beveel om niemand van Hom te vertel nie. Die rede is dat mense, selfs die dissipels, nog nie begryp het wat dit beteken het dat Hy die Gesalfde is nie. Hy het hulle toe begin leer dat die Seun van die Mens (vgl. Esegiël se “mensekind”; Dan. 7:13) baie moet ly en verwerp word deur die godsdienstige leiers, die ouderlinge en owerpriesters en skrifgeleerdes, en gedood word en na drie dae opstaan (v.30-31). Dit het hulle egter nie verstaan nie, maar Hy het dit reguit vir hulle gesê. Petrus het toe die Here eenkant geneem en oor sy woorde oor lyding begin bestraf. Maar die Here Jesus het Hom omgedraai na sy dissipels en hulle aangekyk en Petrus bestraf en gesê: Gaan weg agter my, satan (teenstander), want jy bedink nie die dinge van God nie, maar van die mense (v.32-33). 

Hy het toe die skare saam met sy dissipels na Hom geroep en vir hulle uitgespel wat dit beteken om Hom te volg. So iemand moet bereid wees om homself te verloën en bereid wees om die kruis op te neem, wat booswigte en slawe gedoen het wanneer hulle op pad was na hul kruisdood, die mees skandelike dood van hul tyd, en Hom so te volg. Die Here het verduidelik dat elkeen wat sy lewe wil red, dit sal verloor, maar dat elkeen wat sy lewe om die evangelie ontwil verloor, dit sal red. Hy het hulle ook gevra wat dit sal help om die hele wêreld te win, maar aan jou siel skade te ly. Want wat sal ’n mens kan gee as losprys vir sy siel? Hy het dit toe ook verder duidelik gemaak dat elkeen wat hulle vir Hom en sy woorde skaam in ’n ontroue (owerspelige) geslag, moet weet: die Seun van die mens sal Hom ook skaam wanneer Hy kom in die heerlikheid van sy Vader met die heilige engele (v.34-38).      

Besprekingsvraag: Op watter maniere kan ons steeds vandag soos Petrus hier wees?

Insig: Christus se vraag hier word uiteindelik vir ons elkeen persoonlik: Maar julle, en jy, wat sê jy van die Jesus wat onder ons kom woon het? Die plek waar Jesus dit vra, tussen die skynbaar magtigegodsdienste, toon aan dat die vraag juis gevra kan/moet word te midde van magtige heersende opinies. Ook vandag hoor ons steeds heelwat antwoorde van die tydsgees, waarvan sommige baie vroom voorkom: Hy is besonders, soos een van die profete, selfs soos Elia wat hemel in die opgeneem is (vgl. Mal. 3:1; 4:5). As ons egter in ag neem wat Christus van Homself geopenbaar en gesê het, bevredig “groot profeet” nie. Hy was of ’n duiwelse verleier en/of sielsiek met ’n god-kompleks, of Hy was wel groter as enige profeet. 

Petrus bely dat Hy die Christus is. Daarmee erken hy het dat Jesus die Gesalfde uit die geslag van Dawid is (vgl. Ps. 2:20; 89:38). In Markus is hierdie belydenis ’n draaipunt waarnatoe daar opgebou is. Maar van hier af word dit ook duidelik uitgespel wat dit beteken - dat dit op lyding en die kruis uitloop. Steeds word ons idees van sukses en oorwinning en prestasie saam met Petrus uitgedaag. 

Toetsing en voorsiening

Lees: Gen. 22:1-18

Gedagte vir kinders: Die Vader het die kruisoffer van die Here Jesus in ons plek voorsien.

Oorsig: Nadat Isak gebore is deur God se belofte toe Abraham reeds 100 jaar oud en Sara 90 jaar oud was, toe Isak al groot was en ten minste hout kon dra, het daar ’n besondere ding gebeur. God het Abraham op die proef gestel en Abraham by die naam geroep: Abraham! Abraham het gehoorsaam geantwoord en toe het God vir hom gesê om Isak, sy enigste (eniggebore/geliefde) te neem wat hy liefhet en om te gaan na die land Moria. Daar moes hy Isak offer as brandoffer op een van die berge wat God sou aanwys (v.1-2).

Abraham het toe gehoorsaam en sommer die more vroeg klaargemaak (vgl. Gen. 21:14) en sy esel opgesaal  en twee dienaars saam met hom en Isak geneem, saam met hout vir die brandoffer (v.3). Op die derde dag het Abraham die plek van ver af gesien en vir die dienaars gesê om by die esel te bly. Hy en Isak sou verder sal gaan om te aanbid en dan terugkom (v.4-5). Hy het toe die hout op Isak gesit en hyself het die vuur en die mes geneem. Isak het vir Abraham gevra waarom daar vuur en hout is, maar nie ’n lam vir die brandoffer nie. Abraham het toe geantwoord (telkens: “my seun”) dat God vir Homself die lam vir ’n brandoffer sal voorsien. So het hulle saamgeloop (v.6-8). Toe hulle by die plek kom wat God aangewys het, het Abraham (1) die altaar gebou en toe (2) die hout reg gelê. Daarna het hy (3) sy seun Isak gebind en hom op die altaar bo-op die hout gesit. En toe neem Abraham die mes (v.9-10).

Toe roep die Engel van die van die hemel af: “Abraham, Abraham!” En Abraham se antwoord: Hier is ek! Hy het toe gesê dat hy nie sy hand na die seun moes uitsteek nie en bygevoeg: “... want nou weet Ek dat jy God vrees, en jou seun, jou enigste, van My nie teruggehou het nie.” (v.11-12). Toe sien Abraham skielik ’n ram wat agter in die bos met sy horings vasgeraak het. Abraham het toe die ram geneem en as brandoffer in die plek van Isak geoffer en die plek genoem: Die HERE sal voorsien! So word daar vandag nog gesê: Op die berg van die Here sal dit voorsien word (v.13-14). Die Engel van die HERE het toe weer na Abraham geroep: “Ek sweer by myself, spreek die HERE, omdat jy dit gedoen het en jou seun, jou enigste, nie teruggehou het nie, dat ek jou (1) ryklik sal seën en (2) jou nageslag grootliks sal vermeerder.” Hy het gesê dat hulle soveel sal wees soos die sterre en soos die sand. Sy nageslag sou verder (3) die poort van die vyande in besit neem, en (4) dat in Abraham se nageslag al die nasies van die aarde geseën sou word. Dit alles omdat Abraham na sy stem geluister het (v.15-18).

Besprekingsvraag: Hoe wys Abraham en Isak heen na die Nuwe Testament?

Insig: Die wandel met God deur die geloof is vol opwinding, maar sluit ook hoë eise in. Ons beleef so ’n lewe soms as skynbaar teenstrydig (paradoksaal). Na soveel jare word die belofte oor Isak se geboorte uiteindelik waar, en nou moet Abraham sy enigste seun wat uit God se belofte gebore is, gaan offer? Ons hoor egter van die begin af dat Abraham beproef word. So kom ook ons by definitiewe toetsings/beproewings in ons lewe. In ’n wêreld waar alles verdra word (tolerance) en definitiewe offers dan gebring word, maak dit nie sin nie, maar by God wel. Dink ook aan Job. Waarom toets/beproef God ons? 

Kragtige Bediening

Lees: Mark. 1:29-39

Gedagte vir kinders: Die Kerk verkondig die Naam van die Here Jesus is en die Bose moet vlug.

Oorsig: In die vorige deel het ons gehoor van die eerste kragtige teken wat die Here Jesus gedoen het om te wys dat die koninkryk van God deur Hom naby die mense gekom het. Dit het juis op die Sabbat gebeur en in die sinagoge. Dadelik toe hulle uit die sinagoge in Kapernaum gegaan het, het hulle saam met Johannes en sy broer Jakobus, in die huis van Simon en sy broer, Andreas gekom. (v.29). Die skoonma van Petrus (hy was dus getroud; vgl. 1 Kor. 9:5) het siek gelê aan koors (Lukas, die dokter noem dit ’n hewige koors; vgl. Luk. 4:38) en dadelik het hulle die Here Jesus daarvan gesê (v.30).

Die Here het toe na haar gegaan, haar hand geneem en haar opgerig (letterlik: opgewek) en ons lees dat die koors haar dadelik verlaat het. Wat het sy toe gedoen? Sy het die mense bedien (diakoneo). Toe dit aand geword het en die son onder was (m.a.w. net na die Sabbat), het hulle na die Here Jesus almal gebring wat (1) ongesteld was en (2) van duiwels besete was (v.32). Daar was so ’n toeloop dat die hele stad eintlik by die deur saamgekom het (v.33). Baie wat aan allerhande soorte siektes gely het, het Hy gesond gemaak en baie duiwels is uitgedryf. Hy het die duiwels egter nie toegelaat om te praat nie, omdat hulle Hom geken het (v.34).

Die volgende oggend, vroeg in die more, toe dit nog diep in die nag was, het Hy opgestaan en uitgegaan en na ’n eensame plek vertrek en daar gebid (v.35). Simon (Petrus) en die wat by Hom was het Hom gevolg (gesoek), en toe hulle Hom vind vir Hom gesê: “Almal soek U.” Die Here Jesus het egter vir hulle gesê: “Laat ons na die naburige dorpe gaan, sodat Ek ook daar kan preek.” Die Here Jesus het dus nie daarin belang gestel om mense se verskillende behoeftes en nuuskierigheid te bevredig nie. Hy het sy rede ook daarna gegee oor waarom hulle na die ander naby dorpe moes gaan: “... want daarvoor het Ek uitgegaan.” (v.36-38). En so het die Here deur die hele Galilea, daar in die Noorde van Israel, rondgegaan en spesifiek in die sinagoges  twee dinge gedoen as teken van die koninkryk wat gekom het: Hy het (1) gepreek en (2) duiwels uitgedryf (v.39). Die Here Jesus het dus nie bloot sy eie ding probeer doen nie, maar aangesluit by die aanbidding van sy tyd waar die God van Israel vereer en sy Woord gehoor en geleer is. En prediking het voor duiweluitdrywing en genesing gekom.   

Besprekingsvraag: Hoe sit die Kerk van Christus vandag nog steeds sy bediening voort?

Insig: Die bediening van die Here Jesus het dit sigbaar kom toon dat die wêreld baie gebroke is, maar ook dat sy redding en genesing groter is.  Hy is die groot Geneesheer wat gekom het om liggaam en siel te verlos van die magte van die duisternis en van die Bose. Ons kan dit net begin waardeer as ons besef dat iets drasties fout is in hierdie wêreld. Die Bybel maak dit duidelik dat die wêreld besmet is deur die sondeval. Duiwels wat beheer oor mense kry, allerhande siektes en kwale en gebrokenheid is bewyse van die gevalle werklikheid waarin ons leef. Maar deur sy aardse bediening toon Jesus Christus dat Hy omvattend red en heelmaak en dat dit eendag volmaak sal wees. Die Sabbat was teken van die rus en vrede en herstel wat eenmaal volkome sal wees. Daarom was dit so gepas dat bevryding op hierdie dag gestalte sou kry. Die Kerk getuig steeds daarvan, insonderheid op die oorwinningsdag.  

Ons sien ook duidelik waartoe die Kerk van Jesus bevry word. Daarvan is die skoonmoeder van Petrus so ’n wonderlik eenvoudige teken. Die oomblik toe sy genees word, begin sy om diensbaar te wees. Let op: Ons word gered en heelgemaak om diensbaar aan ander te wees. Dit het in die kern gestaan van Christus se koms na die aarde (vgl. Mk. 9:33-37; 10:42-45). Die Kerk het deur die eeue ook bekend gestaan as die instelling wat dien en wat lyding versag.

Hoe om dwaasheid te beantwoord

In Spreuke 26:4-5 lees ons die bekende en skynbaar teenstrydige woorde:

“Antwoord ‘n dwaas nie na sy sotheid nie, sodat jy ook nie net soos hy word nie. 

Antwoord ‘n dwaas na sy sotheid, sodat hy nie wys is in sy eie oë nie.” 

’n Algemeen bekende verklaring hiervan is dat omstandighede bepaal watter vers van toepassing is. En dat ons wysheid nodig het, onder leiding van God se Gees, om te bepaal wanneer ons met watter soort optrede teenoor goddelose en moedswillige mense moet optree. Soms moet jy terugpraat en soms nie. Daar is nie net een regte antwoord nie. Daarom, as iemand wysheid nodig het, laat hom dit van God bid, en dit sal aan hom gegee word (Jak. 1:5).

Hierdie antwoord kan ons egter maklik laat voel of ons steeds in die lug hang. En tog dryf hierdie antwoord ons reeds uit tot gebed, wat alreeds ’n goeie ding is. Maar ons kan darem ook meer hieroor sê en ou bekende en betroubare verklaarders soos John Gill en Matthew Henry het darem ook lankal meer hieroor gesê. Byvoorbeeld: As iemand grootpraat en raas en heftig is, moenie ook so optree nie. Moenie ook roem en raas en rumoer nie. As iemand leuens vertel of dreig of swartsmeer, moet ook nie op dieselfde wyse optree nie, want dan word jy net soos die dwaas. Aan die ander kant, as jy reken daar is darem nog hoop vir die domastrantheid, of as jy verdere dwaasheid wil verhoed, of as jy ter wille van ander nie kan stilbly oor die dwaasheid nie, of as die dwaas net wys sal wees sin sy eie oë, antwoord hom dan in so ’n geval na sy sotheid. Soms is dit in meerdere belang dat jy nie mag stilbly nie. Hierdie toepassings help ons om die saak van die twee verse in Spreuke al baie meer konkreet en toepaslik aan te pak.

Daar is ook ander verklaring wat hierby aansluit. Eerstens: Antwoord ’n dwaas nie volgens die sotheid van sy egoïstiese of narsistiese of afgodiese verstaansraamwerk nie, anders word jy self ook so selfie-georiënteerd of behep met jou nietige gode wat af is. Aan die ander kant, antwoord die dwaas na sy sotheid om te wys wat die konsekwensies is van dwase denke. 

Bok en Bernice se nuwe strydlied

Die treffer-lied van Bokvan Blerk en Bernice West, “Die Afrikaner maak so”, is Vrydag, 26 Januarie 2024, vrygestel en maak steeds groter opgang. Dit is ’n lied waarin identiteit en die positiewe trots van Afrikaner-wees, ritmies en treffend, dansend en strydend, vry teen die wereld en werwend aan die orde gestel word. Daar word prontuit in hierdie bewustelik ongerepte weergawe geweier om sondebok te speel vir ander volke se sondes. Die lied is daarom ook duidelik ’n proteslied, positief gestem, teen die veragting en selfveragting van die Afrikaner. Dit het gebeur omdat opregte skuldgevoel met valse skuldgevoel verwar word. Die Bybel is duidelik daaroor dat daar iets soos ’n verswakte gewete kan wees wat veral deel is van diegene wat nog swak is in die geloof (vgl. 1 Kor. 8:12 en Rom. 14). Dit is ook waar van hulle wat afvallig geraak en die tien gebooie prysgee het vir die liberale tien gebooie. Sulke mense sal noodwendig ’n verwarde skuldgevoel ontwikkel, met gepaardgaande verwarde middelaars en verwarde versoening.

Die lied van Bok en Bernice bepleit terugekeer na die wortels van die Afrikaner: “Onthou wie jy is.” Dit betken nie liefdeloosheid teenoor ander nie, maar eerder net natuurlike liefde vir die eie. Die gevierde joernalis, Christelike apologeet en Pro-Boer, G.K. Chesterton, het by geleentheid benadruk dat hierdie soort liefde nie blind is vir die eie sonde nie, maar dat dit wel gebonde bly. Hy het dit so gestel: “Liefde is nie blind nie; dit is die laaste ding wat dit is. Liefde is gebonde; en hoe meer dit gebind is, hoe minder is dit blind.”[1] 

Oor vrees, wapenrusting en loon

In Gen15: 1 lees ons:

“Ná hierdie dinge het die woord van die HERE tot Abram gekom in ʼn gesig en gesê: Vrees nie, Abram, Ek is vir jou ʼn skild en jou loon is baie groot.”

Hierdie beloftes aan die vader van die gelowiges is steeds van krag vir gelowiges wat in die voetspore van Abraham wandel. Dit beteken vandag dat ook jy in die verbond met God, soos vervul in Christus, leef. Kom ons deel God se grootste woorde vir sy Kerk, elke verbondskind en selfs elke verbondsvolk, op in die verskillende dele wat in hierdie vers na ons kom:

• 1.      Vrees nie.
• 2.       Ek is vir jou ’n skild
• 3.       Jou loon is baie groot.

Gesagvol om te leer en te bevry

Lees: Mark. 1:21-28

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus bevry ons van onreinheid en die bose magte. 

Oorsig: Nadat die Here Jesus sy openbare bediening begin en sy eerste dissipels geroep het, het hulle in Kapernaum gekom in die Noorde van die land, aan die noordweste kant van die see van Galilea. Dit was ’n tipe basis van operasie vanwaar hulle verder gewerk het. Hy het dadelik op die Sabbat in die sinagoge ingegaan en begin leer (v.21). Die mense was verbaas/verslae (ekplesso) oor sy leer, want dit was baie anders as dit waaraan hulle gewoond was. Hy het hulle geleer soos een wat gesag in Homself het en nie soos die skrifgeleerdes van hulle tyd nie (v.22). Die skrifgeleerdes was gewoond om heen weer na gesagvolle bronne te verwys en fyn uitgewerkte argumente daarmee saam te voer. Maar hier was iemand wat met gesag gepraat het asof (omdat) Hy ’n besondere profeet van God is.

Hierdie gesag sou ook op ’n ander manier vinnig duidelik word, want daar was ’n man met ’n onreine gees in die sinagoge wat uitgeskreeu het (v.23). Hoe het dit gelyk en geklink? Ons weet nie, maar dit is duidelik dat hierdie man nie beheer oor homself gehad het nie en onrustig was oor die gesagvolle en heerlike woorde wat uit die mond van die Here Jesus gegaan het. Hy het geskreeu dat die Here Jesus moes ophou met sy lering. Hy het ook gevra wat “’ons” (let wel) met U te doen het” en gevra of Hy gekom het om “’ons” (let wel) te verdelg. Hy het verder uitgeroep dat hy weet wie Jesus Is: die Heilige van God! (v.24). Die Here Jesus het hom egter bestraf (let wel) en met gesag gesê: “Bly stil en gaan en uit hom uit!” (v.25). Dit het glad nie gepas dat die belydenis oor wie Jesus is uit die mond van onreine geeste kom nie. 

Die onreine gees het die man toe stuiptrekkings laat kry en met ’n groot stem geskreeu en uit hom uitgegaan. Almal wat dit gesien het was verstom/verbaas (thambeo) sodat hulle onder mekaar gevra en gesê het: Wat is dit? Watter nuwe leer is dit dat Hy met gesag ook aan die onreine geeste bevel gee en hulle Hom dan ook gehoorsaam is? (v.27). Hulle het met ander woorde raakgesien dat dit wat die Here Jesus geleer het, in lyn is met sy gesag om ook onreine geeste bevel te gee en hulle Hom gehoorsaam is. Die gerug oor Jesus Christus het toe dadelik begin versprei in die hele omtrek van Galilea, daar in die Noorde van Israel.

Besprekingsvraag: Kan onreine geeste vandag ook verskuild in die Kerk aanwesig wees?

Oorsig: Die Here Jesus het gekom om die magte van die Bose en die duisternis te oorwin. Reeds in hierdie eerste wonder waarvan Markus vertel, hoor ons wat dit beteken dat die koninkryk van God naby gekom het. Dit gebeur ook op die Sabbatdag en in die sinagoge. Die Sabbat was teken van God se verbond met en bevryding van sy volk (Ex. 31:16; Dt. 5:15) en die sinagoge was die plek waar dit gedenk en die Skrifte gelees en gebid is. Dit was dus die tyd en plek wat op besondere manier getuig het van God se teenwoordigheid en bevryding. Jesus Christus en sy lering bring egter daar onreinheid en onheiligheid na die oppervlakte. Dit behoort steeds so te wees in die Kerk van Christus waar die Skrifte in Christus gesagvol uitgelê word (vgl. 1 Kor. 14:24-25). Dit maak ons ook bewus waarom gesamentlike, egte verootmoediging en skuldbelydenis, in die erediens so noodsaaklik is.     

Die manne van Nineve en ons

Lees: Jona 3:1-10

Gedagte vir kinders: God is genadig teenoor slegte sondaars wat nederig tot Hom nader.

Oorsig: Jona was die eerste keer ongehoorsaam aan God se opdrag om na die heidenstad en omstreke van Nineve toe te gaan (vgl. vgl. Gen. 10:8-12). Hy het weggevlug op ’n skip na Tarsus en op die skip het ’n hewige storm van God hulle amper laat omkom, totdat Jona erken het dat hy van God wegvlug. Uiteindelik het hulle hom oorboord gegooi en die storm het bedaar. Toe het heiden-matrose die Here aanbid. Jona is egter deur ’n groot vis van die HERE ingesluk waar hy ernstig gebid het. Drie dae later het die vis hom op droë land uitgespoeg. Ons gelese hoofstuk begin waar die woord vir die tweede maal tot Jona gekom het (v.1).

Die HERE het Jona weer beveel om na die groot stad(staat) van Nineve toe te gaan en te verkondig wat die HERE hom beveel (v.2). Jona het toe gereedgemaak en op God se bevel gegaan na die ontsaglike groot stad (letterlik groot voor God). Dit het drie dagreise per voet geneem om daardeur te loop (v.3). Jona het een dagreis ver in die stad ingegaan en begin preek en gesê: Nog veertig dae, dan word Nineve verwoes (v.4. Die getal veertig is dikwels in die Woord ’n getal van toetsing en beproewing). Die mense van die wrede stad, Nineve, het verbasend genoeg God se boodskap deur sy profeet geglo en ’n vasdag uitgeroep. Groot en klein het dit ook bewys deur ’n rougewaad aan te trek wat daarop dui dat hulle nie maar net wou aangaan met hul gewone lewe nie (v.5).

Hierdie berig het ook die koning/goewerneur van Nineve bereik. Selfs hy het opgestaan van sy troon af as teken van respek en boonop sy koninklike mantel afgehaal en klere van rou aangetrek en as koning selfs in die as gaan sit as teken van sy bedelaarskap. Hy het ook ’n bevel laat uitroep en gesê: Op las van die koning saam met die groot manne (edeles: “nobles”): Geen mens of dier, beeste of kleinvee mag aan iets proe nie. Dit het beteken dat selfs die diere saam met die mense nie mag eet soos gewoonlik of water drink nie. Mens en dier moes ’n rougewaad om hê as bewys dat hulle alle normale versiering eenkant laat. Hulle moes ook ernstig tot God roep, saam met hulle liggaam wat uitroep vir voeding. Daarmee saam moes elkeen hulle van hul verkeerde weg en onreg bekeer wat deel van hul lewe geword het (v.6-8). Die koning se hoop was dat God hulle dalk sou jammer kry en hulle nie in sy toorn laat vergaan nie. God het ook inderdaad hulle werke van bekering gesien en Hom omgekeer (berou gehad) van dit wat Hy sou doen oor hul sonde en dit nie gedoen nie (v.9-10).

Besprekingsvraag: Wat is die tekens van ware verootmoediging in iemand se lewe?

Oorsig: God se oordeel is ’n werklikheid oor sonde en daarom is verootmoediging en bekering onder mensekinders nie ’n opsie nie. Nineve, later hoofstad van Assirië wat Israel sou wegvoer, was bekend vir hul wreedheid. Hulle was boonop deel van die Assiriese imperiale projek om deur vrees, wreedheid en onreg te onderdruk, te verower en te heers. ’n Honderd jaar later het die Here hulle deur die profeet Nahum finaal daaroor veroordeel (vgl. Nahum). Maar hier het hulle nog geleentheid vir omkeer gehad en hulle het die geleentheid van die proeftyd van 40 dae aangegryp.