Krugerdag 2024: Kan jonger en ouer Afrikaners vandag nog deel van ’n heldevolk wees?

Hierdie boodskap vir Hedeldag is gelewer op 10 Oktober 2024. [1] Dit is ook gepubliseer op die webwerf van die AP Kerk asook later op Maroela Media. 

Lees: Númeri 14:24; Josua 14:5-15; 15:13-14

Sing: Psalm 68:1, 9, 12; Ps. 144:1, 3, 5, 6

Teks: Númeri 14:24; Josua 14:10-12

Kaleb was ’n held omdat daar in hom, so lees ons, ’n ander gees was – ’n ander gees as vrees teenoor intimidasie, as ongeloof teenoor elke nuwe uitdaging. In die lig van die hele Bybel weet ons dat dit die Gees van Christus is wat reeds in Kaleb vaardig was. Kaleb was as 40-jarige verspieder reeds die verteenwoordiger van die stam van Juda, wat die belofte ontvang het dat die Messias uit hulle gebore sou word (Gén. 49:8-12; Núm.13:6). Juda, as draer van die groot belofte, het ook die opdrag ontvang om voor te loop om die beloofde land Kanaän te verower (Rigt. 1:1-2). As Juda dan moes voorloop in die gees en krag van die Messias, besef ons dat ons in Kaleb te make het met ’n man wat voorloop in Juda in die gees van oorwinning en uitredding, teen vrees en vol van geloof (Núm. 13:30).

Ons het steeds sulke helde met ’n ander Gees, die Heilige Gees in hulle, nodig. Ons het hulle ook onder Afrikaners nodig en veral op Heldedag is daar wonderlike toepassings hieroor. In 1994 was daar ongelukkig Afrikaners wat saam met die afskaffing van Heldedag, ook uit die bus van die Afrikaners geklim en eintlik net hul eie privaat suksesse begin najaag het. Die vraag is of dit kenmerkend van ware helde is. Vanaf 1952-1994 was Afrikaners se amptelik erkende Heldedag op 10 Oktober daarop gemik om die beginsels en norme van Afrikaners te herbevestig en vas te lê. Dit was ook in terme van ons gelese gedeelte geskoei op ’n ander gees as meesleuring deur vrees of die meerderheid. Vanuit Josua 14 fokus ons daarom vandag op die vraag: Wat beteken dit in 2024 as jonger en ouer Afrikaners deel van ’n heldevolk wil bly?

Heerlikheid en vrede vir gewone mense

Lees: Luk. 2:1-20

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus Christus het gekom om gewone mense te red.

Oorsig: Lukas, die geneesheer, het noukeurig ondersoek gedoen, heel waarskynlik ook by Maria (v.19), oor die lewe van die Here Jesus op aarde. Hier vertel hy ons van die tyd, die plek en die manier waarop Jesus Christus gebore is. Lukas vertel daarom van ’n bevel van keiser Augustus (31v.C.-14n.C.), die broerskind van Julius Caesar wat hom opgevolg het, en baie magtig en beroemd was. Die hele wêreld moes ingeskryf word (sensus), waarskynlik om belasting in te vorder (v.1). Dit was die eerste inskrywing toe Cirenius goewerneur van Sirië was. Almal moes ingeskryf word in hul geboortedorp. So het Josef vanaf Nasaret opgegaan na Betlehem in Judea, die stad van Dawid, omdat hy uit daardie nageslag was. Hy het Maria saamgeneem aan wie hy verloof was en wat swanger was (v.2-5).

Terwyl hulle daar was het sy haar eersgebore Seun gebaar en hom in doeke toegedraai en in die krip neergelê, omdat daar geen plek in die gastekamer/herberg was nie (v.6-7). In daardie tyd was die diere en krip dikwels onder die huis of langsaan die slaapkamer. Daar was ook herders in daardie selfde omtrek wat in die oop veld in die nag oor hul skape wag gehou het. (Betlehem word vandag as ’n minimum net vyf grade koud in die nag in Desember). Skielik staan daar toe ’n engel van die Here by hulle en die heerlikheid van die Here was rondom hulle. Hulle was baie bevrees, soos dit ook met elkeen van ons sal gaan as ons skielik in ons mensheid die heerlikheid van die Here moet beleef (v. 8-9). Die engel het egter vir hulle gesê om nie te vrees nie, want hy het ’n goeie tyding van groot blydskap gebring vir die hele volk. Dit is dat die Saligmaker (Redder) in Betlehem, die stad van Dawid, gebore is wat Christus (Messias/Gesalfde) die Here is (vgl. Luk. 1:32-33; Jes. 9:5). Die teken is dat hulle ’n Kindjie daar sal vind in doeke toegedraai in die krip (v.10-12). Skielik was daar toe saam met die engel baie van die hemelse leërskare wat God prys en sê: Eer aan God in die hoogste hemel en vrede op aarde, in die mense in wie God ’n welbehae het (v.13-14; 2020 en NAB).

Toe die engele weggaan na die hemel, het die herders besluit om na Betlehem te gaan en dit te gaan bevestig. Hulle het toe haastig gegaan en Maria en Josef gevind en die kindjie wat nog in die krip lê (v.15-16). Hulle het toe oral die woord bekend gemaak wat aan hulle oor die Kindjie vertel is. Almal wat gehoor het, was verwonderd. Maar Maria het al die woorde bewaar en in haar hart oordink. En die herders het teruggegaan en God verheerlik en geprys oor alles wat hulle gesien en gehoor het, net soos aan hulle gesê is (v.17-20).        

Besprekingsvraag: Wat kan ons leer uit die kontras tussen die Keiser en die Kind?

Insig: Kersfees konfronteer ons met kontraste. Ons hoor hier van die mees hooggeplaaste denkbaar, keiser Augustus, wat vrede en goeie nuus vir die ruwe wêreld van destyds beteken het. Midde oorloë en bendes en geweld was daar iemand wat darem bepaalde reg en orde kon handhaaf en vrede bring. Maar dan hoor ons van ’n kindjie in ’n nederige dorpie wat gebore word, ’n spesifiek dorp waaroor God groot beloftes gemaak het (vgl. Miga 5:1). Die grote keiser is hierin net maar instrument. Ons hoor in hierdie wêreldse gang van ’n keiser met ’n sensus iets verstommend: Die heerlikheid van die Here wat in die Ou Testament basies net by Sinai en die tabernakel en tempel beleef is (vgl. Ex. 24: 16-17), skyn hier om die engele, die dienende geeste van God wat om ons ontwil uitgestuur word eerste onder gewone herders (vgl. Hebr. 1:14). Die engele, so leer die Bybel ons, is begerig om in te kyk in dit wat God doen (1 Pt. 1:12), en Lukas se beginhofstukke laat ons iets hiervan duideliker besef. Die engele konfronteer ons ook met ’n bo-natuurlike wêreld. Sogenaamd sekulêre mense, ook vandag, moet kennis neem. Die engele en die heerlikheid van God wat hier in die nag skielik verskyn maak ons ook attent daarop dat hier iets gebeur wat baie groter is as aardse eer en heerlikheid, selfs van keiser (Oktavius) Augustus wat een van die vernaamste keisers ooit was.

Vanaf Betlehem vir die wêreld

Lees: Miga 5:1-6

Gedagte vir kinders: Die HERE het vanuit Betlehem Jesus Christus vir die wêreld gegee.

Oorsig: Die profeet Miga tree op in dieselfde tyd as Jesaja (vgl. Jes. 2 en Miga 4). Soos Jesaja kondig Miga ook die oordeel oor Israel en hulle leiers aan (Miga 3), maar ons hoor ook hier dat alles nie vir altyd verlore is nie. Vanuit Betlehem Éfrata, daardie klein dorpie in Juda wat aanvanklik nie eens genoem is in Joshua se tyd onder die dorpe van Juda nie (vgl. Jos.15:20-63), sal daar vir die Here iemand uitgaan. Hy sal ’n Heerser wees. Nou moet ons onthou dat Betlehem die plek was waar Boas, en Isai en Dawid gebly het (Gen. Rut 4:11; 1 Sam. 16:1). Daarvandaan het die Here Dawid as koning oor Israel geroep. Nou sê die profeet dat daar weer iemand uit hierdie geslag van Dawid aan wie die belofte gemaak is dat sy troon vir ewig sal staan, sal kom om redding te bring. Miga sê ook dat hierdie Heerser se “uitgange” (let wel, nie blote begin nie. Vgl. die geloofsbelydenis van Nicea) uit die voortyd is, en as hy dit verder verduidelik, uit die ewigheid (v.1). Dit kan uiteindelik net op een Iemand dui: Jesus Christus. In hulle tyd het hulle dit moontlik verstaan as dat die verbond met Dawid al van Abraham af kom en dalk gedink dat dit toe op Hiskia dui. Maar uiteindelik kon dit net vervul word in Jesus Christus.

Die Here verduidelik dan dat hy die volk sal oorgee (prysgee) aan heidene totdat ’n vrou geboorte geskenk het (barende gebaar het; vgl. Jes. 7:14; 9:1-7). Nadat hierdie gesalfde gebore is, sal daar weer ’n terugkeer wees in die hele Israel en hulle een word (v. 2). Hierdie gesalfde sal optree (staan) en hulle laat wei in die krag (sterkte) van die HERE. Dit sal wees in die Naam van die majesteit van die HERE. Die gevolg is dat hulle rustig sal woon, aangesien hierdie gesalfde groot sal wees tot aan die eindes van die aarde (v.3). Hierdie gesalfde sal nie net vrede bring nie, maar vrede wees. En daarom, wanneer die vyand, Assur, in die land kom en die paleise wil inval, sal die volk teenoor hom sewe leiers (herders), ja agt koninklikes (vorste) aanstel (v.4) - volmaakte getalle van geroepenes wat genoeg en effektief sal stry.

Die volk sal dan die wrede vyand, Assur, met die swaard afwei. Dit is die land van die geweldenaar Nimrod (Gen. 10:8), se ingang wat ingeneem sal word. Hierdie gesalfde sal die volk bevry van Assur wanneer hy in die land kom (v.5). Die gevolg sal wees dat die oorblyfsel van die volk van die HERE onder baie volke sal wees soos die dou van die HERE. Ja, hulle sal wees soos reënbuie op die plante wat op geen mens wag of vertoef nie (v.6).   

Besprekingsvraag: Wat behoort ons vandag te doen as ons soos Hiskia bedreiginge beleef?

Insig: Wanneer ons die woord as ’n eenheid lees, soos wat ons vaders en moeders dit gedoen het, is ons verstaan van die Bybel soveel ryker. Dan kan ons die lyne begin trek tussen die beloftes aan Dawid, die herder-koning, en die Messias wat uiteindelik uit sy nageslag gebore is (vgl. 2 Sam. 7:1-16; Lk. 1:52; Ps. 2; Jes. 11). Wanneer ons dus hier hoor van weiding en daarmee van die herder-koning (2 Sam. 5:2), heerskappy tot aan die eindes van die aarde en vrede (v.3-4), weet ons dat dit gaan oor beloftes aan Dawid wat uiteindelik in Jesus Christus vervul is. Die Here beskik dit dan ook so dat die Here Jesus se moeder uiteindelik onopsigtelik vanaf Nasaret kom om in Betlehem, letterlik die stad van brood, gebore te word, net soos koning Dawid. Betlehem was werklik klein onder die geslagte van Juda, nie eens genoem in Josua se tyd nie (Jos. 15:20-63). En tog, God gee waarde en daarom mag elke geringe, dorpie of instelling of mens, weet dat hulle waarde deur verbondenheid aan Jesus Christus eindeloos groot is. Hy maak van elke niemand ’n iemand voor God. Dit is ook die onvergelyklike heerlike bediening van die Kerk.

Die laaste van almal en almal se dienaar

Lees: Mark. 9:30-37

Gedagte vir kinders: As jy werklik groot wil wees, moet jy bereid wees om almal te dien.

Oorsig: Na die verheerliking van die Here Jesus op die berg en die genesing van ’n doofstomme seun daarna, het hulle verbygetrek deur die noorde van die land wat Galilea genoem word. Die Here Jesus wou nie hê dat iemand moes weet nie (v.1) . Die rede was dat Hy vir die tweede maal (vgl. Mk. 8:31 en Mk. 10:32-34) prontuit vir sy dissipels geleer het hoe alles sou afspeel: Die seun van die mens word oorgelewer in die hande van mense en hulle sal Hom doodmaak. Nadat Hy gedood is Hy op die derde dag opstaan (v.31; vgl. Dan. 7:18,21,25; 12:2). Die dissipels het hierdie woorde wat vir hulle geklink het soos ’n gelykenis of beeldspraak, nie verstaan nie. En hulle was bang om Hom uit te vra (v. 32). Miskien wou hulle nie dom klink nie, of miskien was hulle bang om dit nog meer reguit te hoor.

So het hulle in Kapernaum in ’n huis gekom, waarskynlik die huis van Petrus en Andreas wat Hy in daardie gebied gebruik het (vgl. 1:29; 2:1). Daar het Hy hulle gevra wat hulle met mekaar op die pad geredeneer het (v. 33). Hulle het egter stilgebly omdat hulle op die pad met mekaar gepraat het oor wie die grootste is (v.34). En toe Hy in die huis gaan sit het, wat in daardie tyd die lerende posisie van die Meester was, het Hy vir hulle gesê: As iemand die eerste wil wees, moet hy die laaste van almal en almal se dienaar wees (v.35).

Hy het toe (1) ’n kindjie geneem en (2) hom hul midde laat staan en (3) sy arm om hom geslaan (v.36) En toe het Hy vir hulle gesê: Elkeen wat een van sulke kindertjies (1) in my Naam ontvang, (2) ontvang My. En elkeen wat My ontvang, ontvang nie My nie, maar (3) Hom wat My gestuur het (v.37). So het die Here Jesus selfs kinders as die onbelangrikes graag ontvang en so was Hy bereid om die laaste van almal en almal se dienaar te word toe Hy ons sonde op Hom geneem het aan die kruis. Maar daarom het God hom ook opgewek uit die dood en die Naam gegee wat bo elke naam is. Hy wat so met die dissipels (en ons paat0 het dit eerste gedoen, in ons plek. Daarom kan dit nou vir ons moontlik wees deur die krag van die Heilige Gees om ook so te lewe.  

Besprekingsvraag: Hoe maak ons seker dat ons die kruis saam met die dissipels beter begryp? 

Insig: Die Goddelike logika van laastes wat eerste is, is nie iets wat vanself deel van ons lewe is nie. Ons sien dit van ver af maklik raak in dieselfde soort reaksies van die dissipels wanneer die drie uitdruklike aankondigings van die Here Jesus oor sy sterwe en opstanding voor sy kruisiging gemaak word. Wanneer Hy die eerste aankondiging doen, wil Petrus Hom eerder vermaan (vgl. 8:31-33). Wanneer Hy sy derde aankondiging doen, wil sommige sekerheid hê oor hul posisie op trone langsaan Hom (vgl. 10:32-37). En hier na sy tweede aankondiging, verneem ons dat hulle eerder op die pad praat oor wie die grootste is (vgl. v. 31-34). Hulle verwag ’n troon, ’n kroon, sonder die kruis. Ons moet nie maar dink dat dit bloot die dissipels voor die kruis is nie, maar eerder ons elkeen se geneigdheid. So maklik gaan dit steeds om kroon sonder die kruis, en om eerste te wees en die grootste te wees. En so verval ons maklik in jaloerse kompetisie en hoogmoed en magstryde. Dit is waarom nasies teen nasies uiteindelik oorlog voer, en dit is ook maklik die rede vir interne politiek in enige besigheid of maatskappy. Ja, selfs wanneer ons hoor van Jesus Christus en sy kruis, kan ons steeds soos die dissipels beheer word deur vleeslike kategorieë. Dit skreeu veral wanneer ons soos Diotrefes eerste probeer wees in die Kerk (3 Joh. 1:9). Daarom moet ons luister as die Here Jesus hier reeds Koninklik vanuit sittende posisie ook ons met gesag leer. 

Here, kom my ongeloof te hulp!

Lees: Mark. 9:14-29

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus kom mense te hulp wat Hom in hulle swakheid aanroep. 

Oorsig: Nadat die Here Jesus verheerlik is op die berg en drie van sy dissipels dit gesien het, het Hy saam met hulle teruggekeer na sy dissipels. Daar het ’n groot klomp mense om die dissipels vergader en daar was ook skrifgeleerdes wat met die dissipels argumenteer het. Die skare was dadelik, toe hulle Hom sien, verbaas en het na Hom gehardloop en gegroet (v.14-15). Hy het die skrifgeleerdes toe gevra waarom hulle met die dissipels argumenteer (redetwis). Een uit die skare het toe geantwoord: Meester, ek het my seun met ’n stomme gees na U gebring. En waar die gees die seun ook aangryp, (1) skeur hy hom en (2) hy kry skuim in die mond en (3) hy kners met sy tande en (4) word styf. En ek het u dissipels gevra om hom uit te dryf, en hulle kon nie.” (v.16-18). Normaalweg kon hulle, maar nie hier nie.    

Die Here Jesus het hom toe geantwoord: “O, ongelowige geslag, hoe lank sal ek by julle wees, hoe lank sal ek julle verdra? Bring hom na my toe.”(v.19). Hulle het die seun toe na Jesus gebring en toe die seun Hom sien, (1) laat die gees hom stuiptrekkings kry, en (2) hy val op die grond neer en (3) rol rond met skuim in die mond (v.20). Die Here Jesus vra toe vir die pa hoe lank dit al is wat dit die seun oorgekom het. Hy het toe geantwoord dat dit van sy kinderdae af was. Hy het uitgebrei en vertel dat die gees die seun selfs dikwels in die vuur en die water gegooi het om hom dood te maak. En toe voeg die man by: “Maar as U iets kan doen, ontferm U oor ons en help ons.” (v.21-22). Die Here Jesus het toe gesê: “’Wat dit betref – as jy kan glo, alle dinge is moontlik vir die een wat glo.” Die vader van die kind het toe dadelik met trane uitgeroep: “Ek glo, Here, kom my ongeloof te hulp!” (v.23-24).

Toe die Here Jesus sien dat ’n skare saamstroom het Hy die onreine gees bestraf en gesê: “Jou stom en dowe gees, Ek gebied jou, gaan uit hom uit en kom nooit weer in hom nie.” Nadat die gees (1) deur die seun geskreeu het, het hy hom (2) baie stuiptrekkings laat kry en toe (3) het hy uitgegaan. Die seun het gelyk (4) of hy dood is en die mense het ook gesê dat hy dood is. Maar die Here Jesus het hom (1) by die hand gegryp en (2) hom opgerig. En toe (3) het die seun opgestaan. (v.25-27). Toe die Here in die huis kom, vra sy dissipels Hom afsonderlik waarom hulle die gees nie kon uitdrywe nie. Die Here Jesus het toe gesê: Hierdie geslag (genos: KJV:soort) kan deur niks anders uitgaan as deur gebed (en vas – 53 vertaling) nie (v.28-29).  

Besprekingsvraag: Watter basiese patroon vir bediening kan ons uit hierdie gedeelte aflei? 

Insig: Ons vind die samehang van heerlike bergtop-ervarings met groot uitdagings in die dale, meermale in die Woord van God. Dink aan Moses wat van die berg afkom en die goue kalf onder die volk vind. Dink aan Die Here Jesus wat na sy doop en die stem uit die hemel, net daarna in die woestyn die satan moet trotseer. Hier is Hy pas verheerlik op die berg en die stem uit die hemel bevestig weer eens dat Hy groter is as dienaars uit die Ou en Nuwe Testament. Maar net hierna is daar die laaste genoemde groot demoniese uitdaging in Markus voor sy kruisiging. Laat ons daarom bedag wees op uitdagings na besondere hoogtepunte, maar laat ons ook Hom raaksien wat nou reeds verheerlik is in ons skynbaar hopelose situasies. Ons lees hier van uiterste gebrokenheid - ’n seun wat van kinds af verskeurd en doodsoekend is, en ’n kragtelose Kerk met twis met ander leiers in hul kragteloosheid. Kortom, hier is sprake van diegene wat die verheerlikte Christus moet verdra: ’n ongelowige geslag. Die goeie nuus is dat Hy ons wel verdra, en dat Hy selfs sy lewe oorgegee het sodat ons nie net verdra kan word nie, maar kinders van God wat groei in hulle geloof. Daarom word ons ook opgeroep om nie maar net te bly waar ons is nie, maar om hier ag te gee op sy antwoord en sy openbaring sodat ons geloof versterk kan word.

Reinheid en onreinheid begin in jou hart

Lees: Mark. 7:14-23

Gedagte vir kinders: Mooi en lelike dinge begin in jou hart. 

Oorsig: Tydens die Here Jesus se bediening het sy woorde en dade bekend geword aan die godsdienstige leiers in die hoofstad van Jerusalem. Hy het egter dikwels daar in Galilea in die noorde waar Hy grootgeword het, bedien, en daarom kon hulle nie in alles vanuit Jerusalem ’n oog oor Hom hou nie. Op ’n stadium het hulle lede van die strengste godsdienstige party, die Fariseërs, asook sommige Skrifgeleerdes wat die wet ywerig saam met hulle eie mondelinge tradisie daaroor gehou het, Hom kom besoek.

Hulle sien toe dat die dissipels nie water op hulle hande gegiet het voor ete nie en daarom volgens hul rituele onrein was. Hulle het dit afgekeur (v.2). In die Ou Testament sien ons dat net die priesters onder sommige omstandighede sulke voorskrifte gehad het (Ex. 30:17-21; Num. 18:11-13). Maar in daardie tyd het die Fariseërs en die al die Jode nie geëet as hulle nie deeglik hande gewas het nie, omdat hulle vasgehou het aan die gewoontes (oorlewering/tradisie) van die ou mense (v.3). So wou hulle kontak met die heidenwêreld beperk. Nadat die Here Jesus hulle persoonlik geantwoord het (v. 4-13), het Hy die hele skare na Hom geroep om sy antwoord vir almal te verduidelik (v.14): Geen kos wat van buite af in mense ingaan, maak onrein nie, maar eerder die dinge wat van iemand se hart uitgaan. Elkeen wat ore het, moes hoor (v. 15-16).

Toe Hy weg van die skare in ’n huis gekom het, het sy dissipels oor sy gelykenis gevra (v.17). Hy het toe gevra of hulle ook so sonder verstand was. Hulle moes begryp dat alles wat van buite af in die mens ingaan, nie ingaan in die hart nie, maar in die maag en heimlik uitgaan en al die voedsel rein maak (v. 18-19). Hy het toe verduidelik dat net dit wat uit die mens se hart uitgaan, ’n mens onrein maak (v.20). Hy het toe op 12 kenmerke gewys wat van binne kom, uit die hart, en mense onrein maak: Slegte gedagtes, egbreuke (owerspelle), hoererye (porneia), moorde, diefstalle, hebsug (slegte begeertes/bedrog), boosheid, losbandigheid, afguns (bose oog), lastering, hoogmoed, dwaasheid (ligsinnigheid). Daarmee het die Here Jesus nie net die oorlewering van die ou mense oor allerhande wassinge vir gewone mense wat nie in die Bybel was, verwerp nie, maar het Hy ook duidelik gemaak dat ook sekere seremoniële wette uit die Ou Testament wat na Hom heengewys het, na sy kruis nie meer sou geld nie.

Besprekingsvraag: Waarom was daar eksterne rituele en seremonies in die Ou Verbond? 

Insig: Die Here Jesus maak dit hier duidelik dat Hy gesag het om ’n nuwe bedeling aan te kondig. Dit gaan nie daaroor dat Hy maar bloot, soos mense ook vandag, die Ou Testament bevraagteken en daarmee sanksie gee aan elke rebel wat elke heersende orde uitdaag nie. Nee, Christus eer en bevestig juis die diepste bedoeling van die wet, maar maak ook duidelik dat die koninkryk van God in Hom werklik naby gekom het. Ja, ’n nuwe era sou deur Hom aanbreek. Soos wat Noag en sy nageslag na die sondvloed toegelaat is om, anders as Adam en Eva (vgl. Gen. 1:29-30), die vleis van diere te eet (vgl. Gen. 9:3), so sou mense, nadat Jesus Christus gekom het, toegelaat word om voortaan enigiets met danksegging te kon eet (1 Tim. 4:1-4). Daarom moet ons sy saamroep van die skare verstaan as ’n verklaring wat tot vandag toe in ons ore weerklink: Hy openbaar die diepste bedoeling van die wet, wys die vervulling in Hom aan en toon ook aan waar onreinheid eintlik setel.

Skoon hande, vuil harte

Lees: Mark. 7:1-14

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus wil ons harte in die eerste plek hê. 

Oorsig: Tydens die Here Jesus se bediening het sy woorde en dade bekend geword aan die godsdienstige leiers in die hoofstad van Jerusalem. Hy het egter dikwels daar in Galilea in die noorde waar Hy grootgeword het, bedien en daarom kon hulle nie in alles vanuit Jerusalem ’n oog oor Hom hou nie. Op ’n stadium het hulle lede van die strengste godsdienstige party, die Fariseërs, asook sommige Skrifgeleerdes wat die wet ywerig saam met hoe hulle eie mondelinge tradisie daaroor, Hom kom besoek.

Hulle sien toe dat die dissipels nie water op hulle hande gegiet het voor ete nie en daarom volgens hul rituele onrein was. Hulle het dit afgekeur (v.2). In die Ou Testament sien ons egter dat net die priesters onder sommige omstandighede sulke voorskrifte gehad het (Ex. 30:17-21; Num. 18:11-13). Maar in daardie tyd het die Fariseërs en die al die Jode nie geëet as hulle nie deeglik hande gewas het nie, omdat hulle vasgehou het aan die gewoontes (oorlewering/tradisie) van die ou mense (v.3). Wanneer hulle van die mark af kom waar hulle sake gedoen het met onreine heidene, eet hulle nie as hulle nie eers gewas het nie. So het hulle ook baie ander gewoontes gehad soos die wassery van bekers en kanne en kopergoed en bedde (v.4).Die Fariseërs en Skrifgeleerdes het die Here toe gevra waarom sy dissipels nie maak soos die tradisie was nie, maar met ongewaste hande geëet het (v.5).

Die Here Jesus het toe uit Jes. 29:13 aangehaal en gesê dat dit profeteer oor hulle skynheiligheid. Jesaja het gesê dat die volk met hulle mond en lippe die Here eer, maar dat hulle hart ver van Hom is (v. 6). Dit is egter tevergeefs om leringe te leer wat net gebooie van mense is (v. 7; vgl. HK antw. 91). In hulle geval het hulle die gebod van God nagelaat om aan tradisies vas te hou. Hier was dit tradisies oor wassery van kanne en bekers en ander dergelike dinge van dieselfde soort (v.8). Hy het dit toe herhaal dat hulle dit goed verstaan om die gebod van God opsy te sit en so eerder hul tradisies te onderhou (v.9). Hy gee toe ’n voorbeeld. Moses leer in die tien gebooie om jou vader en moeder te eer (Ex. 20:12) en later selfs dat hy wat vader of moeder vloek sekerlik moet sterwe (vgl. Ex. 21:15,17). Hulle het egter gesê dat as jy sekere geld bedoel vir die ouers, as offer vir die tempel belowe, jy nie iets vir vader of moeder hoef te doen nie (v.10-12). Dit kom dan daarop neer dat jy God se wet eintlik kragteloos maak deur jou byvoegings. Hulle het ook baie ander dinge op dieselfde manier gedoen. Daarna het Hy ook die skare saamgeroep om dit vir almal verder te verduidelik (v.14).  

Besprekingsvraag: Presies wanneer en hoe raak ons moderne Fariseërs? 

Insig: Ons moet hier probeer om eers in die skoene van die Fariseërs te kom sodat die krag van Christus se vermaning ons dieper kan tref. Die Fariseërs was deel van ’n vernwuwingsbegewing onder die Jode wat seker wou maak dat God se volk weer sal uitstaan op aarde. Hulle het hulself beskou as dissipels van Moses wat sedert Josua die opdragte van die wet hou, ook soos dit mondeling voortgesit is (in die sg. halakah). Die doel was om mense te help om God se wet te onderhou. Wanneer dit weer suiwer gevolg sou word, sou die wêreld dan sien hoe God vir Israel seën. Hul basiese uitgangspunte was: (1) wees prontuit oor wat God se wil is, (2) maak baie dissipels, en (3) bou ’n heining van beskerming rondom die wet. In kontak met ’n heidenwêreld, het hulle toe  bepaalde gebruike aangeneem wat aanvanklik net vir priesters by die offers en die eet van offers nodig was (vgl. Ex. 30:17-21; Num. 18:11-13). Hulle het dus ’n soort priesterskap van alle gelowiges, sonder Christus, reeds in die ou verbond begin voorstaan. Die feit is egter dat God se Woord dit nie so beveel het nie. Boonop mis hulle die feit dat seremoniële seremonies hul vervulling vind in die koms van Christus. Daarom moet ons die vermaning hoor: (1) Ons kan deur byvoegings aan die Woord van God die gang en trajekte van die Bybel in Christus mis. (2) Ons kan deur die fokus op uiterlike kenmerke die punt mis oor wie waarlik rein is voor God.