Hoe om dwaasheid te beantwoord

In Spreuke 26:4-5 lees ons die bekende en skynbaar teenstrydige woorde:

“Antwoord ‘n dwaas nie na sy sotheid nie, sodat jy ook nie net soos hy word nie. 

Antwoord ‘n dwaas na sy sotheid, sodat hy nie wys is in sy eie oë nie.” 

’n Algemeen bekende verklaring hiervan is dat omstandighede bepaal watter vers van toepassing is. En dat ons wysheid nodig het, onder leiding van God se Gees, om te bepaal wanneer ons met watter soort optrede teenoor goddelose en moedswillige mense moet optree. Soms moet jy terugpraat en soms nie. Daar is nie net een regte antwoord nie. Daarom, as iemand wysheid nodig het, laat hom dit van God bid, en dit sal aan hom gegee word (Jak. 1:5).

Hierdie antwoord kan ons egter maklik laat voel of ons steeds in die lug hang. En tog dryf hierdie antwoord ons reeds uit tot gebed, wat alreeds ’n goeie ding is. Maar ons kan darem ook meer hieroor sê en ou bekende en betroubare verklaarders soos John Gill en Matthew Henry het darem ook lankal meer hieroor gesê. Byvoorbeeld: As iemand grootpraat en raas en heftig is, moenie ook so optree nie. Moenie ook roem en raas en rumoer nie. As iemand leuens vertel of dreig of swartsmeer, moet ook nie op dieselfde wyse optree nie, want dan word jy net soos die dwaas. Aan die ander kant, as jy reken daar is darem nog hoop vir die domastrantheid, of as jy verdere dwaasheid wil verhoed, of as jy ter wille van ander nie kan stilbly oor die dwaasheid nie, of as die dwaas net wys sal wees sin sy eie oë, antwoord hom dan in so ’n geval na sy sotheid. Soms is dit in meerdere belang dat jy nie mag stilbly nie. Hierdie toepassings help ons om die saak van die twee verse in Spreuke al baie meer konkreet en toepaslik aan te pak.

Daar is ook ander verklaring wat hierby aansluit. Eerstens: Antwoord ’n dwaas nie volgens die sotheid van sy egoïstiese of narsistiese of afgodiese verstaansraamwerk nie, anders word jy self ook so selfie-georiënteerd of behep met jou nietige gode wat af is. Aan die ander kant, antwoord die dwaas na sy sotheid om te wys wat die konsekwensies is van dwase denke. 

Bok en Bernice se nuwe strydlied

Die treffer-lied van Bokvan Blerk en Bernice West, “Die Afrikaner maak so”, is Vrydag, 26 Januarie 2024, vrygestel en maak steeds groter opgang. Dit is ’n lied waarin identiteit en die positiewe trots van Afrikaner-wees, ritmies en treffend, dansend en strydend, vry teen die wereld en werwend aan die orde gestel word. Daar word prontuit in hierdie bewustelik ongerepte weergawe geweier om sondebok te speel vir ander volke se sondes. Die lied is daarom ook duidelik ’n proteslied, positief gestem, teen die veragting en selfveragting van die Afrikaner. Dit het gebeur omdat opregte skuldgevoel met valse skuldgevoel verwar word. Die Bybel is duidelik daaroor dat daar iets soos ’n verswakte gewete kan wees wat veral deel is van diegene wat nog swak is in die geloof (vgl. 1 Kor. 8:12 en Rom. 14). Dit is ook waar van hulle wat afvallig geraak en die tien gebooie prysgee het vir die liberale tien gebooie. Sulke mense sal noodwendig ’n verwarde skuldgevoel ontwikkel, met gepaardgaande verwarde middelaars en verwarde versoening.

Die lied van Bok en Bernice bepleit terugekeer na die wortels van die Afrikaner: “Onthou wie jy is.” Dit betken nie liefdeloosheid teenoor ander nie, maar eerder net natuurlike liefde vir die eie. Die gevierde joernalis, Christelike apologeet en Pro-Boer, G.K. Chesterton, het by geleentheid benadruk dat hierdie soort liefde nie blind is vir die eie sonde nie, maar dat dit wel gebonde bly. Hy het dit so gestel: “Liefde is nie blind nie; dit is die laaste ding wat dit is. Liefde is gebonde; en hoe meer dit gebind is, hoe minder is dit blind.”[1] 

Oor vrees, wapenrusting en loon

In Gen15: 1 lees ons:

“Ná hierdie dinge het die woord van die HERE tot Abram gekom in ʼn gesig en gesê: Vrees nie, Abram, Ek is vir jou ʼn skild en jou loon is baie groot.”

Hierdie beloftes aan die vader van die gelowiges is steeds van krag vir gelowiges wat in die voetspore van Abraham wandel. Dit beteken vandag dat ook jy in die verbond met God, soos vervul in Christus, leef. Kom ons deel God se grootste woorde vir sy Kerk, elke verbondskind en selfs elke verbondsvolk, op in die verskillende dele wat in hierdie vers na ons kom:

• 1.      Vrees nie.
• 2.       Ek is vir jou ’n skild
• 3.       Jou loon is baie groot.

Gesagvol om te leer en te bevry

Lees: Mark. 1:21-28

Gedagte vir kinders: Die Here Jesus bevry ons van onreinheid en die bose magte. 

Oorsig: Nadat die Here Jesus sy openbare bediening begin en sy eerste dissipels geroep het, het hulle in Kapernaum gekom in die Noorde van die land, aan die noordweste kant van die see van Galilea. Dit was ’n tipe basis van operasie vanwaar hulle verder gewerk het. Hy het dadelik op die Sabbat in die sinagoge ingegaan en begin leer (v.21). Die mense was verbaas/verslae (ekplesso) oor sy leer, want dit was baie anders as dit waaraan hulle gewoond was. Hy het hulle geleer soos een wat gesag in Homself het en nie soos die skrifgeleerdes van hulle tyd nie (v.22). Die skrifgeleerdes was gewoond om heen weer na gesagvolle bronne te verwys en fyn uitgewerkte argumente daarmee saam te voer. Maar hier was iemand wat met gesag gepraat het asof (omdat) Hy ’n besondere profeet van God is.

Hierdie gesag sou ook op ’n ander manier vinnig duidelik word, want daar was ’n man met ’n onreine gees in die sinagoge wat uitgeskreeu het (v.23). Hoe het dit gelyk en geklink? Ons weet nie, maar dit is duidelik dat hierdie man nie beheer oor homself gehad het nie en onrustig was oor die gesagvolle en heerlike woorde wat uit die mond van die Here Jesus gegaan het. Hy het geskreeu dat die Here Jesus moes ophou met sy lering. Hy het ook gevra wat “’ons” (let wel) met U te doen het” en gevra of Hy gekom het om “’ons” (let wel) te verdelg. Hy het verder uitgeroep dat hy weet wie Jesus Is: die Heilige van God! (v.24). Die Here Jesus het hom egter bestraf (let wel) en met gesag gesê: “Bly stil en gaan en uit hom uit!” (v.25). Dit het glad nie gepas dat die belydenis oor wie Jesus is uit die mond van onreine geeste kom nie. 

Die onreine gees het die man toe stuiptrekkings laat kry en met ’n groot stem geskreeu en uit hom uitgegaan. Almal wat dit gesien het was verstom/verbaas (thambeo) sodat hulle onder mekaar gevra en gesê het: Wat is dit? Watter nuwe leer is dit dat Hy met gesag ook aan die onreine geeste bevel gee en hulle Hom dan ook gehoorsaam is? (v.27). Hulle het met ander woorde raakgesien dat dit wat die Here Jesus geleer het, in lyn is met sy gesag om ook onreine geeste bevel te gee en hulle Hom gehoorsaam is. Die gerug oor Jesus Christus het toe dadelik begin versprei in die hele omtrek van Galilea, daar in die Noorde van Israel.

Besprekingsvraag: Kan onreine geeste vandag ook verskuild in die Kerk aanwesig wees?

Oorsig: Die Here Jesus het gekom om die magte van die Bose en die duisternis te oorwin. Reeds in hierdie eerste wonder waarvan Markus vertel, hoor ons wat dit beteken dat die koninkryk van God naby gekom het. Dit gebeur ook op die Sabbatdag en in die sinagoge. Die Sabbat was teken van God se verbond met en bevryding van sy volk (Ex. 31:16; Dt. 5:15) en die sinagoge was die plek waar dit gedenk en die Skrifte gelees en gebid is. Dit was dus die tyd en plek wat op besondere manier getuig het van God se teenwoordigheid en bevryding. Jesus Christus en sy lering bring egter daar onreinheid en onheiligheid na die oppervlakte. Dit behoort steeds so te wees in die Kerk van Christus waar die Skrifte in Christus gesagvol uitgelê word (vgl. 1 Kor. 14:24-25). Dit maak ons ook bewus waarom gesamentlike, egte verootmoediging en skuldbelydenis, in die erediens so noodsaaklik is.     

Die manne van Nineve en ons

Lees: Jona 3:1-10

Gedagte vir kinders: God is genadig teenoor slegte sondaars wat nederig tot Hom nader.

Oorsig: Jona was die eerste keer ongehoorsaam aan God se opdrag om na die heidenstad en omstreke van Nineve toe te gaan (vgl. vgl. Gen. 10:8-12). Hy het weggevlug op ’n skip na Tarsus en op die skip het ’n hewige storm van God hulle amper laat omkom, totdat Jona erken het dat hy van God wegvlug. Uiteindelik het hulle hom oorboord gegooi en die storm het bedaar. Toe het heiden-matrose die Here aanbid. Jona is egter deur ’n groot vis van die HERE ingesluk waar hy ernstig gebid het. Drie dae later het die vis hom op droë land uitgespoeg. Ons gelese hoofstuk begin waar die woord vir die tweede maal tot Jona gekom het (v.1).

Die HERE het Jona weer beveel om na die groot stad(staat) van Nineve toe te gaan en te verkondig wat die HERE hom beveel (v.2). Jona het toe gereedgemaak en op God se bevel gegaan na die ontsaglike groot stad (letterlik groot voor God). Dit het drie dagreise per voet geneem om daardeur te loop (v.3). Jona het een dagreis ver in die stad ingegaan en begin preek en gesê: Nog veertig dae, dan word Nineve verwoes (v.4. Die getal veertig is dikwels in die Woord ’n getal van toetsing en beproewing). Die mense van die wrede stad, Nineve, het verbasend genoeg God se boodskap deur sy profeet geglo en ’n vasdag uitgeroep. Groot en klein het dit ook bewys deur ’n rougewaad aan te trek wat daarop dui dat hulle nie maar net wou aangaan met hul gewone lewe nie (v.5).

Hierdie berig het ook die koning/goewerneur van Nineve bereik. Selfs hy het opgestaan van sy troon af as teken van respek en boonop sy koninklike mantel afgehaal en klere van rou aangetrek en as koning selfs in die as gaan sit as teken van sy bedelaarskap. Hy het ook ’n bevel laat uitroep en gesê: Op las van die koning saam met die groot manne (edeles: “nobles”): Geen mens of dier, beeste of kleinvee mag aan iets proe nie. Dit het beteken dat selfs die diere saam met die mense nie mag eet soos gewoonlik of water drink nie. Mens en dier moes ’n rougewaad om hê as bewys dat hulle alle normale versiering eenkant laat. Hulle moes ook ernstig tot God roep, saam met hulle liggaam wat uitroep vir voeding. Daarmee saam moes elkeen hulle van hul verkeerde weg en onreg bekeer wat deel van hul lewe geword het (v.6-8). Die koning se hoop was dat God hulle dalk sou jammer kry en hulle nie in sy toorn laat vergaan nie. God het ook inderdaad hulle werke van bekering gesien en Hom omgekeer (berou gehad) van dit wat Hy sou doen oor hul sonde en dit nie gedoen nie (v.9-10).

Besprekingsvraag: Wat is die tekens van ware verootmoediging in iemand se lewe?

Oorsig: God se oordeel is ’n werklikheid oor sonde en daarom is verootmoediging en bekering onder mensekinders nie ’n opsie nie. Nineve, later hoofstad van Assirië wat Israel sou wegvoer, was bekend vir hul wreedheid. Hulle was boonop deel van die Assiriese imperiale projek om deur vrees, wreedheid en onreg te onderdruk, te verower en te heers. ’n Honderd jaar later het die Here hulle deur die profeet Nahum finaal daaroor veroordeel (vgl. Nahum). Maar hier het hulle nog geleentheid vir omkeer gehad en hulle het die geleentheid van die proeftyd van 40 dae aangegryp.