Noem dit by die naam

In beseringstyd van die jaartal 2013 is dit gepas om darem te bevestig dat hierdie woernaal nog leef. James Matthew Wilson het die vonk verskaf. Hy resenseer 'n boek van Dreyfus en Kelly met titel, All Things Shining: Reading the Western Classics to Find Meaning in a Secular Age. Die here, Dreyfus en Kelly, word nie dawerend besing nie, maar wel punte gegee vir skitterlopies hier en daar. Tog is James Matthew se uiteindelike bevinding sterk krities. En hy verskaf in hierdie siel ontbranding vir 'n hertoetrede tot die blogosfeer. In sy evaluering maak hy die volgende uitspraak: 

For all the brilliant erudition of this volume, it seems the authors do not entertain Christianity as a plausible answer to our modern woes simply because they do not wish to. Theirs is one more Cartesian direction of the will, choosing to see our age as secular and nihilist rather than pagan and idolatrous.

Lees weer die laaste sin. James Matthew Wilson verskaf 'n lewensbelangrike perspektief. Die woorde sekulêr en nihilisme is welluidende, gewilde gonswoorde in ons dag. Maar die vraag moet gevra word of dit nie dalk eufemismes geword het nie - sagte woorde wat die eintlike dilemma nie by die naam wil noem nie.

Fundimentaliste

Dit is blykbaar genoeglik om iemand te brandmerk met daardie gewraakte woord: "Fundamentalis!" Ek het nog altyd gewonder of die woord nie een van daardie onontsnapbare werklikhede verteenwoordig nie. Met ander woorde, dit is nie óf nie, maar waaroor jy fundamenteel is. Vra die kinderlike waarom-vraag maar net ver genoeg terug aan die slimste breinsellige bleeksiel in jou geweste, en jy sal gou-gou hoor: Fundamentele daarom-klanke begin iewers by die derde regressie oor die walle stroom, sterker as 'n stoere Evangelikaal wat sweer by sy King James versie.

Ek dink die grootste sonde van fundamentaliste is van 'n ander aard as dit waaroor hulle geroskam word. Mark Driscoll het dit goed verwoord toe hy in Engels daarmee gesinspeel het. Hy het gesê dat fundamentaliste al die "fun" uit fundamentalistiese oortuigings haal. 

Maar dit nou eers daar gelaat. Die magistraal geleerde David Bentley Hart vir wie ons baie waardering op belangrike fronte kan hê, het ongelukkig onlangs ook oor hierdie saak op die ou paaie gegly. Hart reken dat fundamentaliste bloot 'n konserwatiewe voorbeeld is van die krag van rasionalistiese mondernisme. Dit is vir my aangenaam om bekend te maak dat een van die Renaissance-manne oor wie Hart ook onlangs gloeiend kon raak vanweë sy teologiese waardering van die film, Tree of Life, protes aangeteen het. Peter Leithart bevraagteken Hart se siening frontaal.

Kinders in die kerk

Dr. Willie Marais is bekend vir sy woorde oor kinders in die kerk. Hy het gesê dat 'n kerk sonder kinders hom laat dink aan 'n plaas sonder kalwers. 'n Plaas sonder kalwers behoort heel waarskynlik aan 'n spekulant en nie aan 'n boer nie, het dr. Willie gesê. Hy het dit opgevolg met die uitklopvraag: Wat moet ons dan dink van 'n kerk sonder kinders? Dr. Willie het dit juis van toepassing gemaak op kinderjies wat bulk, en blêr, gedurende die prediking. En tog, jy kry ook baie ernstige gelowige ouers wat meen dat kinders te vinning te vroeg aan onnodige rigiditeit onderwerp word. En dit, so seg die beswaardes, terwyl hulle nog niks van 'n erediens begryp nie. Die kalfies hoef nog nie by die voerbakke te staan nie, sou sekere ouers die bulk-beeld wou amendeer. Hulle hoef mos nog net melk te drink aan die uier. Het Petrus dan nie 'n spesifieke opdrag ontvang oor lammers en weiding wat daarby sou pas nie? As jy nou vinnig wil sien hoe ouers aan beide kante kan heftig raak, gooi net hierdie kwessie in 'n bespreking in.

Totius ontmoet Van Wyk Louw ontmoet Langenhoven

C.S. Lewis is, nadat ons 'n paar kwalifikasies aangebring het, 'n Totius ontmoet N.P. van Wyk Louw ontmoet Langenhoven tipe figuur. Sy volle statuur het SA skynbaar nooit getref nie. Calvynse stofmannetjies klink anders, beslis meer joviaal, as hulle saam met Lewis iets gaan drink het. Bring gerus hierdie skakel onder jou dominee se aandag. Dit is die nasionale Desiring God konferensie wat onlangs gehou is. Dit het gehandel oor die bydrae van Lewis as romantiese rasionalis. Hoe bevoorreg is ons nie om deesdae so gemaklik op hierdie tipe byeenkomste in te luister nie. Hier is nou klanke wat ek nie eintlik in Suid-Afrika hoor nie. Wenk: Begin met Piper vir konteks en maak seker dat jy nie vir Wilson en Vanhoozer, ja die hele bende, mis nie. Die paneelbespreking aan die einde is 'n gepaste kersie op 'n roomkoek.

Belhar-kritiek uit die buiteland

Kevin DeYoung het bepaalde simpatie met die Belhar-belydenis. En tog het hy uiteindelik fundamentele probleme daarmee. Kyk hier, hier, hier, hier en hier om 'n opinie en verwysings uit die buiteland te kry van iemand wat van binne uit reformatories daarmee moes worstel. Glo dit of nie, maar binne sy eie kerkverband is die Belhar-belydenis daar ver oor die waters aanvaar. DeYoung kan die konsekwensies tussen die lyne lees, veral as hy bekende teoloë in Suid-Afrika se interpretasie sommer bo-op die die lyne sien kronkel. DeYoung eien die trajek van die meta-narratief treffend. En wat hy sien, lyk vir hom gekondisioneer deur alte bekende Zeitgeist-walms. Miskien sal iemand van buite af 'n gewigtiger impak hê op onse mense wat die reuk van politieke korrektheid al heeltemal te gewoond geraak het. 

Genade moet skoon gedrink word

Robert Farrar Capon is onlangs oorlede. Kyk hier, hier en hier om jou aptyt vir die man se werk aan te wakker. Ek het een van sy bekende aanhalings oor die Reformasie vertaal vir ons kerkblad. Capon laat ons besef dat die Reformasie nie as opgewarmde kos bedien kan word nie. Ons het nodig om in die gloed daarvan te gaan staan as ons dit vars wil opskep. Hier is dan nou 'n poging om Capon in Afrikaans te laat praat oor daardie woord wat bedoel is om ons 'n geseënde dwarsklap te gee:

La Tua Semplicità - Domingo en Groban

Hierdie lied is afkomstig van die album "Amore Infinito: Songs Inspired by the Poems of John Paul II." Die Engelse vertaling is blykbaar nie heeltemal akkuraat nie, maar gee darem 'n idee van waaroor dit gaan. Hier is nou vir ons 'n voorbeeld van hoe om duiwels uit te dryf. 

 

Niemand anders verdien dit nie

Dit is die moeite werd om daarop te let dat die woord verlosser in die Nuwe Testament agt keer op God van toepassing gemaak word, op Jesus sestien keer, en op hoegenaamd niemand anders nie, nooit nie. En tog was die Griekse woord soter (verlosser) 'n redelik algemene term in die klassieke wêreld. Dit is as eretitel op beide menslike konings en militêre oorwinnaars toegepas, asook op die groot gode en helde van die mitologie. Maar dit gebeur nie in Nuwe Testamentiese Christenskap nie. "Verlossing behoort aan ons God wat op die troon sit ... en aan die Lam" (Op. 7:10). Niemand anders verdien eers die woordeskat nie. - Christopher J. H. Wright in The Mission of God, p. 120.

Skuld, skaamte, vrees

Wat in my en jou hart aangaan, gaan dikwels ook in die harte van baie ander aan. Ons steek gewoon ons begeertes en denke en emosies by mekaar aan. En, soos vroeër reeds genoem, ons dryf maklik soos bootjies rond op die dalende of stygende watervlak van ons kultuur. Daarom is dit baie belangrik om nie net te vra wat in die roersele van my en jou binneste aangaan nie, maar ook: Wat gaan in die hart van ons tyd en ons land en ons kultuur aan?

Kom ons neem voorbeelde van huidige nuusmakers. Hoe uiteenlopend die sake van Oscar Pistorius en Egipte mag wees, hulle het ook baie te make met die ratwerk van Oscar en die Egiptenare se omgewings. Daardeur word onreg deur individue nie verskoon nie, en ons kan steeds dankbaar wees dat daar instellings is wat, hoe gebroke ook al, in Egipte en in Suid-Afrika nog poog om deur ’n regstelsel persoonlike verantwoordelikheid te toets. Dit gaan nou nie hier oor ’n poging om regter te probeer speel nie. Ons laat dit oor aan diegene wat daarvoor geroep is. Die fokus hier is om te vra wat gaan aan in die hart van gemeenskappe wat deur hierdie dinge gekenmerk word. Hierdie vraag kan maklik op twee wyses die punt ignoreer. Danie Goosen het onlangs daarop gewys dat ’n liberale idee van vryheid op twee wyses hieroor kan mistas. Jy kan of die verband van 'n gemeenskap met die individu te veelseggend of te niksseggend maak. Bewus van hierdie skeeftrekkkings, kom ons probeer die roeringe van gemeenskappe peil deur te fokus op die invloed van drie groot werklikhede: skuld, skaamte, en vrees.

Blomkamp en Elysium

Ek oefen my Boere-Ingels, bloot omdat ek dit reeds op fakebook moes doen, hier vir 'n paragraaf lank oor Neill Blomkamp van District 9-faam se nuwe Elysium. Die skakel wat hier en  daar gebied is belangriker. Dit vestig ons aandag daarop dat liberales dalk Blomkamp se dekonstruksie en polities inkorrekte kortribhoue mis.

Reformasie en troebel tye

Ons reken mos maklik dat ons tydsgewrig ’n revolusionêre tydvak is. 'n Mens is egter maklik in die versoeking om die belang van jou eie tyd te oorskat. Hier is net so 'n kort herinnering aan die turbulente tye van die Reformasie. Dit kan miskien help om die bysiende kyk op ons eie situasie te verlig deur kenis te neem van onstuimige toestande buite ons tydsradars. Mathison (p. 83) beskryf die rustelose toestande ten tye van die Reformasie so:

Só word jy dapper

"Kaptein, my geloof leer my om net so veilig in 'n veldslag as in 'n bed te voel. God het die tyd vir my dood bepaal. Ek is nie besorg daaroor nie, maar eerder om altyd gereed te wees, maak nie saak wanneer dit my oorval nie. Dit is die manier waarop alle mense behoort te lewe, en dan sal almal ook ewe dapper wees."    - Stonewall Jackson

Opgewarmde skeptisisme

Ross Douthat is die jongste vryskut rubriekskrywer ooit by die New York Times. Hy dra die konserwatiewe balkie by die koerant en is maar 34 jaar oud. Sy publikasie, Bad Religion: How We Became a Nation of Heretics, het verlede jaar verskyn en doen goeie werk om heelwat dros uit godsdienspraatjies te verwyder. Ross het die genade ontvang om na links en na regs krities te wees; iets wat eintlik tog so normaal soos melk behoort te wees vir elkeen wat glo dat Christus niemand se lakei is nie. In sy onlangse artikel in die New York Times neem hy die afgesaagde modernistiese liberale kyk op Jesus Christus onder die loep. Hy doen dit na aanleiding van Reza Aslan se onlangse kontroversiële boek, eintlik net maar die nuutste in 'n rits van boeke wat Jesus Christ Superstar met nuwe woorde wil opvoer. Aslan is egter 'n Moslem en dit maak die ou-ou kenwysie vir sommige nou weer nuut en vars.

Ek weet nie of ek op elke faset van Douthat se apologetiek op die Reza Aslans van die wêreld sal inkoop nie, maar een ding kry hy reg wat regtig harder getrompetter moet word. Douthat toon aan dat al die pedantiese analises van Christus dieselfde vervelige struktuur vertoon. Die een sê Hy, die Jesus, was bloot 'n nasionalis en die ander weer dat Jesus bloot 'n apokaliptiese profeet was. "Julle is almal verkeerd," sê 'n derde skoolvos hier neffens ons. "Dit gaan oor Jesus, die sjamaan." Dit is nou as jy een van Suid-Afrika se onlangse toevoegings wil glo. Werklik!

Douthat se aanslag is voortreflik. Hy gaan wys te werk en skel nie die wyses van hierdie eeu met 'n skril pen uit nie. Nee, hy ontbloot die grondstruktuur en toon aan hoe afgesaag en tendensieus en eintlik baie voorspelbaar hierdie hele beweging is.

Psigo-politiek

Psigologie, sosiologie, en kultuur het baie met mekaar te make. Anders gestel: Dit wat in die hart van een enkele mens aangaan, gaan dikwels in die harte van duisende ander ook aan. Jy kan die duisende as deel van 'n bepaalde kultuur, maar selfs ook as deel van 'n bepaalde era beskou. Die dalende of stygende watervlak van 'n kultuur of era het die manier om ons almal se bootjies in dieselfde rigting te beïnvloed. Jules Evans, iemand wat met die insigte van die CBT-ouens werk (Cognitive Behavioral Therapy), het hierdie insig onlangs helder verwoord:

"Sokrates het daarop aangedring dat daar 'n sterk verband bestaan tussen jou filosofie (hoe jy jou wêreld interpreteer en wat jy reken belangrik in die lewe is) en jou verstandelike en fisiese gesondheid. Verskillende oortuiginge lei tot verskillende emosionele toestande - en verskillende politieke ideologieë manifesteer ook in verskillende vorme van emosionele siekte. Byvoorbeeld, ek het te veel waarde geheg aan die goedkeuring van ander mense (wat Plato reken is die klassieke siekte van liberale demokrasie) en hierdie filosofie het my sosiaal angstig gemaak." (p. 6).

Die verband tussen sielkunde se uitwerking op die individu en 'n hele kultuur vra aandag. In sy groot apologetiese werk, Miracles, trek C.S. Lewis die verband tussen politiek en sienswyses - en per implikasie sielkunde - in 'n ander verrassende rigting. Hy maak die opmerking sommer heel vroeg dat Naturalisme ons 'n demokratiese beskouing op die werklikheid gee, terwyl Supernaturalisme aan ons 'n monargiese beeld van die werklikheid gee.

Kwaad in die kerk?

Dit is nie net Afrikaners wat aan afstigting ly nie. Die afsplitsing sindroom sit in almal se bloed. Mense verenig dikwels rondom dit wat Girard 'n offerkrisis noem - daar waar die spanning geleidelik oplaai tot by die punt van toornontbranding op, of toornverbanning van, een of ander sondebok. Dit gebeur selfs in kerke en dan skeur ons maklik af of verban iemand in die naam van een of ander sogenaamde beginsel. Hierdie aksie sluit dikwels aan by die bluf-jouself vriendekring wat in die vorige skrywe genoem is. Indien jy die normale struktuur van menige kerkskeuring beter wil begryp, kan Doug Wilson se onlangse besinning 'n ver ent help. En in die lees ontvang 'n mens sommer op die koop toe weer die evangelie in sy onverdunde formaat.

Die dors van jaloesie

Hier is nou 'n verklaring wat meer dinge verduidelik as wat ons dalk wil hoor. Dit help jou om 'n enigma te ontrafel. Dit is 'n raaiselagtige fenomeen wat nie net in SA manifesteer nie. Kyk egter dieper as net die voor die hand liggende toepassings in Suid-Afrika. Niemand van ons wil graag hoor dat jaloesie nader aan ons beginsels en stryde is as wat ons dink nie: "Thus it was precisely in those parts of France where there had been most improvement that popular discontent ran highest."

'n Boer in die Bothaville distrik het my vertel van sy ontnugtering toe hy opheffingswerk begin doen het op sy plaas, veral nadat hy 'n boer-van-die-jaar toekenning ontvang het. Die vakbond het skielik op hom toegesak en hy het meer probleme met sy werkers gehad as ooit tevore. Waarom? Bogenoemde artikel verduidelik die psigo-politiek ten grondslag van sulke tipe aksies.

Moet egter nie die drie vingers verbygaan wat terugwys nie. Die artikel toon aan hoe dieselfde saak ook in Frankryk plaasgevind het. Ook in Afrikaners se binnegevegte kan ons dieselfde motiewe vinnig ruik indien ons neuse oop is. Hoe meer mense dieselfde is, hoe meer begeer hulle dieselfde dinge en hoe makliker bots hulle ambisies. Enige volkstaat behoort hierdie feite deeglik te verreken. Die volgende vertaling uit die genoemde stuk moet dalk iewers gegraveer word:

Langenhoven skryf postmodernisties

Die manier waarop Langenhoven skryf, is basies postmodernisties. Hy doen dit anders – op die teenoorgestelde manier eerder as die konvensionele manier – en dit wys dat hy by die gewone kon verbykyk en die onverwagte kon sien. Langenhoven het baie oor kwantumteorie van daardie era gelees en dat dit ook bewyse is van sy moderne uitkyk op die lewe. Ek sou graag wou gehad het dat hy saam met Steven Spielberg gewerk het. Dit sou baie interessante dinge opgelewer het."   -  André P. Brink

Oor aardbewings en troebadoere

God is nie gaaf nie; God is nie Oom nie; God is 'n aardbewing - Gillian Rose

Jesus, die Seun van God, dryf duiwels uit met niks meer nie as die melodie van sy stem. Jesus die Heilige Kryger is Jesus die Troebadoer - Peter Leithart

Kultuurplan vir protestantse krygers

Om te protesteer sit in die bloed van Protestante. Juis daarom reken sommige dat dekonstruksioniste dalk beweeg kan word om Protestante te word. Protestante behoort egter volwasse dekonstruksioniste te wees. Hulle trek nie net uitmekaar nie. Hulle betwyfel nie net die voorveronderstellings van die status quo nie. Hulle ruk nie net uit nie. Hulle plant en bou en konstrueer ook aan die hand van 'n Woordstandaard. 

Protestante kan onderskei. Hulle begryp die onderskeid tussen struktuur en rigting en ook tussen strategie en taktiek. Hulle kan bevraagteken , maar ook bevestig. Hulle protesteer in die naam van reformasie en nie van revolusie nie. Protestante aanvaar Godgegewe strukture, maar nie noodwendig die windskeef rigtings nie. Protestante wys ook nie net die leegheid uit sonder om dit te vul nie.

En so kan ons aangaan sonder om om noodwendig die harte van voetsoldate te raak wat dikwels uitroep: Maar wat beteken dit prakties in die wêreld van brood, grond en loopneuse? Wel, Douglas Wilson bied aan ons 'n konkrete 21 punt voorstel oor die hoe van Protestantwees vandag. Hy noem  dit die grondvlak-taktiek van Christelike weerstand. Hier is nou iets waaroor ons kan praat terwyl ons doen.

Hoog in die kerktakke

Ek het dit geweet, maar dit nie besef nie. My vorige possie kan deur 'n sekere mens maklik in 'n sekere rigting verstaan word; 'n rigting wat my eie bedoeling skeeftrek. Steven Wedgeworth van Calvinist International faam gee hier 'n baie belangrike kwalifikasie op die ou ou kerke gedagte. In wese kom dit daarop neer dat jongmense nie so hoog in die takke moet raak dat die lewende stem van die Woord, die Protestantse viva vox engelii, in die skadu's gehou word nie. Ek stem.

Bring my die ou-ou kerke

Ek het dit geweet. Daar is meer mense wat reken jeugkerke kan uit die mode raak. Wat dan? 'n Dame genaamd Andrea gee hier rekenskap van haar terugtog na outentieke tradisie in die kerk. En sy kan boonop met woorde wiggel. Lees haar laaste paragrawe met jou fynproewer leestong. Haar artikel herinner my ook aan die woorde van James K. A. Smith. Hy reken dat postmodernes nie behoefte het aan kerke wat te byderwets is nie. Hulle soek iets uit 'n ander wêreld, meen Smith. Toegegee, nie almal nie, maar soos Andrea dit in haar artikel stel, almal is ook nie vervuld deur die nuutste neigings nie. Kerke met 'n soliede tradisie kan dalk juis die gevoel van 'n ander wêreld beter onthul.

Nietzsche die anti-held

"Nietzsche is 'n wonderlike teenmiddel teen alle fundamenteel anti-Bybelse pogings om mitologie tot 'n tipe Bybel te maak, wat die besigheid is van al die Jungiane van die wêreld. Dit is ook 'n teenmiddel teen al die pogings wat die Bybel tot mitologie wil maak en dit is die besigheid van ongeveer enigiemand anders as die Jungiane."

Rene Girard, p. 251

Glad nie gekompliseerd nie

As jy so nou en dan nodig het om 'n vars aandoening van genade te hê, is Toby Sumpter altyd 'n goeie opsie om te oorweeg. Lees, drink in, en verwonder jou.

As die Vierperdewa jou storm

Peter Leithart maak hier 'n groot aanspraak. Hy stel dat dat die Middeleeuse Quadriga, 'n metode van Bybelverstaan, baie peste en plae in die kerk kan uitroei. Voordat sy aanspraak verder aan die bod kom, is dit nodig om voor hierdie vierperdewa te staan terwyl dit op jou afstorm.

Tydens die Middeleeue kristalliseer ’n uitlegmetode vanaf die vyfde eeu wat uiteindelik as die "Vierperdewa" (Quadriga - kyk na die foto. HT:romancoins), bekendstaan. Die Quadriga word die klassieke formulering van die Middeleeuse uitlegmetode, maar dit span ook die allegoriese uitlegmetode in. Juis daarom is dit later met groot teenstand afgewys. Dit blyk egter dat min geleerdes allegorie verstaan en daarom ook nie tussen goeie en slegte allegorie kan onderskei nie. Op 'n ander keer meer daaroor. Maar luister en kyk vir nou eers na die groter prentjie van die vierperdewa. Gee dit 'n kans om jou te bestorm, en kyk of jy nie dalk simpatie ontwikkel nie.

Egte soeke

Daar is ouens in die opkomende geslag wat jou hoop gee vir die toekoms. Matthew Lee Anderson van Mere Orthodoxy is een van hulle. Hy het onlangs 'n boekie die lig laat sien met die titel: The End of Our Exploring: A Book about Questioning and the Confidence of Faith. Matt is daaroor besorg dat ons wêreld 'n verwronge verstaan het van wat dit beteken om te bevraagteken. Daar is 'n manier om ondersoek in te stel en na te vors, veral oor die geloof, as jy werklik wil weet. Sy boek poog om die uitnemende "hoe" van egte leer en soeke aan te toon. En hiermee skakel ons oor na die jongman self. Matt, die vloer is nou joune:

Subversiewe revolusie

Douglas Wilson gee hier 'n resensie van Iain Murray se The Undercover Revolution. Ek som sy hoofpunte kortliks op:

1. Diegene wat dit hul missie geag het in die verlede om die skynheiligheid van Christene aan die kaak te stel, was self gewoonlik, soos Wilson dit stel, veertien karaat hipokriete. Ek het al self gewonder oor die vlak van skynheiligheid van menige joernalis/skrywer wat so gloeiend kan skryf oor die val van helde, veral Christene.

2. Moenie die mag van stories/verhale/narratiewe onderskat nie. Ook nie die mag van ongeloof in 'n skrywer wat, hoe langer hoe meer, uiting daaraan sal gee in hul stories nie. Die mag van 'n ongelowige verbeelding met storievlerke is beslis iets om mee rekening te hou in enige kultuur.

3. Ongelowigheid en afvalligheid is net aanvanklik vars. Soos  Wilson dit stel, die eerste drie partytjies van die verlore seun was waarskynlik die aangenaamste. Realiteit het mos 'n manier om terug te skop. Dit dring my om weereens te wys op Danie Goosen se onlangse artikel oor swaargewig vernuwing. Egte vernuwing kan net plaasvind vanuit 'n outentieke tradisie. Dit maak die tyd waarin ons leef so opwindend. Wanneer die muwwe reuk begin toesak op die "bevrydes," sal die lewende geloof van die dooies hulle inhaal om die romanse van ortodoksie in stereo te laat herleef.

Linkse heksejag

Ek is nie bekend met die hele smeerveldtog teen Paula Deen in die VSA nie, maar ek dink ek kan, saam met my leser, 'n gelykenis herken as ek dit sien. In hierdie bydrae van Rod Dreher, senior redakteur van die American Conservative, haal hy woorde van Walker Percy aan wat jou laat wonder of daar werklik 'n oseaan of twee is wat ons van mekaar skei: "Ek glo ernstig dat die ergste lot wat die stryd teen segregasie kan tref, die oorname daarvan deur die ortodoksie van die linkses sou wees." 

Linkses se heksejag kan dalk wêreldwyd die teendeel by mense begin bewerk. Dit sou nie heeltemal verbaas as die pendulum hieroor iewers in die toekoms heeltemal gaan terugswaai nie. Supermoralisme se reuk het nog nooit groot simpatie gevind nie.

Mistasting oor gelykheid

Kom ons voltooi die mistasting trilogie met 'n derde aflewering wat ook wyer strek as ekonomie. Dit gaan oor die gebruiksfrekwensie van die woord gelyheid, meer bekend as "equality." Dit gebeur dikwels dat mense die woord in ons land gebruik om apartheid mee te demoniseer. Nou, ek dink nie dit is wys om enige tydperk uit die verlede te verheerlik as sonder sondesmet nie. Maar ek dink ook nie dit is goed om sonder nuansering en definisie die verlede te demoniseer nie. Die woord gelykheid word darem alte breedkwastig gebruik. Ilana Mercer herinner ons in haar onlangse besinning oor die Amerikaners se Independance Day aan iets wat baie meer gedebatteer behoort te word: Gelykheid voor die wet en gelykheid van regte was die oorspronklike bedoeling van die Amerikaners se onafhanklikheidsverklaring. Hulle wou dieselfde regte as die Engelse hê. Maar dit het nie terselfdertyd ook sosiale en ekonomiese gelykheid beteken nie. Dit vind geen ondersteuning in die politieke tradisie wat uit die Declaration of Independance voortgevloei het nie. Daar is wel 'n beweging wat hierdie saak verder wou laat strek, sê Mercer. Dit word die Franse Revolusie genoem. Hierdie onderskeid lyk vir my baie belangrik indien ons sinvoller wil gesels oor die verlede en hede van ons eie land.

Mistasting oor zero-som denke

Indien jy die verduideliking wat volg aanvaar, kan jy nie meer op die ongekwalifiseerde beskrywing inkoop dat die rykes ryker en die armes armer word nie. Meer nog, dit is een van die beste maniere om vir mense soos ek en jy te help om van jaloesie op enige vlak vry te kom. Dat iemand anders met baie geseënd is, beteken nie dat ander nou net tevrede moet wees met wat oorbly nie. Nee, God se seën brei altyd uit en kan ook vir jou en my vul tot ons bekers oorloop. Dit sluit natuurlik baie, baie meer as ekonomiese voorspoed in. Ons behoort wel tevrede te wees met wat ons het (Heb. 13:5) en behoort ook moed te skep dat die Here diegene verhoog wat hulself onder sy kragtige hand verneder (1 Pt. 5:6). In my kerk sing ons 'n gesang met die volgende grootse woorde:

God neem die persoon die aan nie

Onderskeid, volk of tyd

God sien dit nie aan nie

Hy is ryk oor alle mense

wat Hom roep, wat hom soek

Sonder perk of grense

Ky nou met hierdie gesindheid na die denkfout wat in die insetsel aangetoon word:

Misgissing oor die gebreekte venster

Wetenskap en verbeelding

'n Nuwe lansie ten gunste van die geesteswetenskappe is nodig. Hier is iets wat aantoon waarom BA-briljantjies die wis- en die onwiskundiges se verbeeldings kan rig.

Top tien fiksieboeke vir dominees

Hier is die lysie van iemand wat nogal met Kuyperiane uithang. Ouens wat geneig is om die kognitiewe sy van ons menswees te oorspan, kan dalk baat vind by hierdie lys. Miskien, net miskien, is hierdie possie van meer waarde as baie ander inskrywings.

Sekularisasie en bypassende offers

Gil Bailie is nog nie klaar met ons nie. Die ou is gewoon 'n prik-prins en terg jou met idees sover hy praat. Dit moet jou laat nadink as jy hoor dat ook hy reken dat René Girard jou kop oopskop met sy mimetiese teorie. Maar wag, blootstel is hier die beste medisyne. 

Bailie reken dat die evangelie 'n desakraliserende krag in ons midde is. Toe die voorhangsel in twee geskeur en die offers afgeskaf is in Christus, kon godsdienstigheid nooit weer dieselfde wees nie. Vir Bailie het dit op voetspoor van Girard daarmee te doen dat Christus as sondebok die skuldverplasingsmeganisme eens en vir altyd aan die kaak gestel het as niksseggend buite Hom. Ek het nie volle vrede met hul verengde siening van die betekenis van Christus se kruisdood nie, maar dit is nou nie ter sprake nie. Die vars invalshoek wat Bailie bring is dat dit die unieke roeping van Christus is om die desakralisering van godsdiens te bemiddel op so 'n wyse dat dit gepaard gaan met 'n verhoging van godsdienstige sensitiwiteit. Dit klink soos 'n kontradiksie, maar dit is juis wat dit so uniek maak! Net Christus kan dit doen dat jou offerdrang afgeskaf word terwyl jou godsdienstige sensitiwiteit verhoog. En hier kom nou Bailie se witblits opmerking: As Christenskap nie nie sy regmatige plek inneem nie, vind daar eenvoudig 'n desakralisering in die wereld plaas wat inplof in sekularisering. Desakralisering word dus verwring tot sekularisering. En as jy nog nie regop sit nie, maak gereed vir die tydbom-uitspraak: Sekularisasie sal een of ander tyd herkonstitueer in een of ander offersisteem. Gewaarborg. 

Sekularisasie lyk aanvanklik na 'n algehele breuk met godsdiens, maar dit begin altyd van voor af om dieselfde patroon te herhaal. Waarom? Indien jy bekend is met mense en verder erken dat René Girard iets beethad oor jaloesie en spanning wat oplaai tot by die punt van sondebokontlading, behoort jy nie verbaas te wees nie. Bailie roep ons op om uit te kyk vir die sogenaamd algehele breuke in die geskiedenis. Uiteindelik doen die "nuwe begin" presies dieselfde as wat godsdiens nog altyd gedoen het: Die bloed vloei vir een of ander saak soos wat die nuwe weergawe van offers gebring word. Vra maar vir die Franse revolusie. En verligte sekulêre mense is te blind om te besef dat hulle nie werklik vry is van die offermotief nie.

Lukas en tradisie nuut gelees

Indien jy Lukas nuut wil lees en hulp nodig het, kan Gil Bailie jou dalk help. Vergun my om jou te prik met n paar gedagtes en dan oor een saak dieper te delf.

Die geboorteverhaal van Christus bevat instruksies oor hoe om Lukas te lees. Dit is eintlik alreeds 'n mini-evangelie. Die evangelie word verder so vertel dat jy dit nie net een keer kan lees nie. As jy klaar is, wil jy teruggaan omdat jy nou sekere beskrywings in 'n nuwe lig lees. En elke keer wanneer jy klaar is, gebeur die dieselfde proses van voor af! Om die evangeliebeskrywing reg te lees beteken verder nie in die eerste plek 'n literêre of filosofiese of teologiese analise nie. Lukas impliseer dat ons soos Maria te werk moet gaan: Bewaar dit in jou hart. Moenie in die slaggat van die Verligtingsrasionalisme trap nie.

Een van die verrassende dinge wat ons vinnig in Lukas begroet is hoe hierdie skrywer wat op die heidene, randfigure en vroue fokus, met die Ou Testament omgaan. Dit wemel van Ou Testamentiese verwysings in die lofsange van die mense in die geboorteverhaal. Selfs heidene en randfigure moet weet dat die wortels van die Ou Testament die konteks bied om sin te maak van wat hier gebeur. Bailie maak dan 'n insiggewende stelling: Egte vernuwing kom altyd uit die tradisie en nie vanuit 'n ander plek nie. Die implikasie is dat die verhouding Ou en Nuwe Testament vir ons die arche-tipe hiervan is.  

Kom ons fokus dieper op Bailie se woorde: Ware vernuwing kom altyd  deurdat jy op 'n dieper vlak peins oor die tradisie waaruit jy gekom het. 'n Mens sou kon argumenteer dat die arche-tipe vernuwing inderdaad aan ons leidrade verskaf van hoe ware vernuwing werk, maar dan is dit eers nodig om die gunsteling gonswoord van afvallige Bybelverklaarders te dekonstrueer.

Jy is wat jy liefhet

As die vorige possie se filosofiese verwysing jou frustrasievlakke beproef het, hier is iets meer verteerbaar. Jamie Smith verduidelik in 'n onderhoud met 'n duidelik wyse vrou wat die konsekwensies is van die Augustiniaanse plof-stelling: Jy is wat jy liefhet. Menige Calvinis onder ons, die uwe ingesluit, is geneig om eensydig te redeneer dat jy is wat jy dink. In hierdie opsig is postmodernes reg. Ons is nie net denkende wesens nie; ons is ook liefhebbende wesens met liggame. Dit beteken dat geen roetine of ritueel neutraal is nie. Solank ons nie ons greep verloor op die belang van die rede nie, kan ons gerus ag slaan op Smith se klem op hierdie dikwels verwaarloosde realiteit. Geniet die HD-insetsel en laat die gesprek met jou praat.

Iets oor die ratwerk van rede en begeerte.

Enige een wat die spesie homo sapiens hoegenaamd wil begin verstaan, behoort rekening te hou met die diepste dryfvere van mense. Daar is geweldige kragte wat loskom wanneer I.K. en E.I.K. ontmoet. Indien jy hierin geïntereseerd is en kan opgewonde raak wanneer Augustinus, Calvyn en Pomo 'n vergadering belê, lees gerus hierdie besinning. Dit is 'n Calvinistiese, simpatiek-kritiese waardering van die werk van die stimulerende J.K.A. Smith. Jamie Smith het ten minste die vermoë om pomo-denkers te temper terwyl hy waarheidsmomente probeer inkorporeer. Hy maak ons baie bewus dat die ratwerk van begeerte en selfs die verbeelding verwaarloos is in menige Calvinistiese wêreldbeskouings. En tog bly die vraag haper of hy die ratwerk van die rede genoeg deurskou. Indien jy iemand is wat hou van besprekings van stellings soos die een wat nou kom, kan die skakel jou dalk boei: 

Dit help nie dat ons bloot oortuig is van iets nie; ons het nodig om in beweging gebring te word. Andersins ... sal ons oortuig, maar nie verander wees nie. Die artikel is in filosofiaans geskrywe. Moenie snags rondrol as jy dit nie verstaan nie. Dit is bloot 'n  taal wat jy nog nie aangeleer het nie. 

Patriotnotas (3)

Brett McCracken kan altyd hoortyd gegee word. Hy skryf hier, op sy eie Independance Day, woorde wat waardig is om die patriotnotas te haal. Dit handel oor die verband tussen plek, patriotskap en Sehnsucht. Die betekenis van Sehnsucht kan gerus by die skakel dieper bestudeer word. Vir die haastiges is dit genoeg om nou te sê dat dit gaan oor daardie soms intense hunkering en verlange na dit wat jy nie regtig in woorde kan omsit nie. Lewis het baie hiervan gemaak en gereken dat dit iets is wat die Here in ons geplaas het om intuïtief te weet dat daar meer in die lewe is as die hier en nou. McCracken sien patriotskap as iets wat meer eksistensieel as ideologies is. Dit gaan vir hom om die dankbaarheid wat jy voel vir spesifieke nuanses van kultuur, geskiedenis, landskap en mense wat deel van jou menswees geword het. Hy tref 'n onderskeid tussen patriotskap en nasionalisme. Sommige mag miskien verskil hiermee, maar die volgende is die moeite werd om te vertaal: 

Patriotskap is 'n goeie ding. Dit is die natuurlike emosionele konneksie wat ons met plek het. Ons is bedraad om te hunker na die idee van tuiswees. Dit was waarna die Israeliete gehunker het in die Sinaï-gebergte. Dit was waarna die Hobbits gehunker het (die Shire) gedurende hul Middel-Aarde avonture. Dit was wat deel uitgemaak het van C.S. Lewis se Sehnsucht: