Die vreugde en koste van dissipelskap

Lees: Eksodus 19:1-9

Gedagte vir kinders: Kinders van die Here wys elke dag vir die wêreld aan wie hulle behoort.

Oorsig: Die kinders van Israel het Egipte verlaat tydens Paastyd, dit is die 14de van die eerste maand Nisan/Abib, dit beteken dat toe hulle in die derde maand (Sivan) ná die uittog in die woestyn Sinai aangekom het, dit aan die begin van die maand ongeveer 45 dae ná die uittog was dat hulle by Sinai aangekom het (v. 1). Daarom is baie verklaarders van mening dat Here se verskyning op Sinai en die tien gebooie se afkondiging op die 50ste dag na die Pasga, dit is Pinksterdag, plaasgevind het (vgl. Lev. 23:5,15-16; Num. 28:26). Die volk het daar by Sinai, komende vanaf Rafidim, teenoor die berg laer opgeslaan waar die Here aan hulle sou verskyn (v.2). Daar het Moses opgeklim na God toe en die HERE het hom van die berg af toegeroep. Ons sien reeds hier hoe Moses as ’n tipe middelaar tussen God en die volk optree. Die HERE het vir Moses gesê dat hy die volgende aan die huis van Jakob, die kinders van Israel moet verkondig: Hulle het self gesien wat die HERE aan die Egiptenaars gedoen het en dat Hy Israel na Hom toe gebring het soos wat ’n arend sy kleintjies op sy vlerke dra (v.3-4). Hierin hoor ons die vrye genade van die HERE met Israel.

Maar hiermee saam: As die volk dan nou getrou (terdeë) (1) na die HERE se stem luister en (2) sy verbond hou, sal hulle sy besondere persoonlike eiendom uit al die volke wees, al het die hele aarde aan Hom behoort (v.5). Hulle sou dus uitstaan as lig in die duisternis en vir die wêreld wys hoe dit lyk waar God woon. So sal hulle vir Hom, let wel, ’n koninkryk van priesters en ’n heilige nasie wees. Dit moes Moses aan die kinders van Israel meedeel (v.6). Moses het toe gekom en die oudstes van die volk laat roep en hulle al hierdie woorde voorgehou wat die HERE hom beveel het (v.7). Toe het die volk eenparig almal saamgestem en gesê dat hulle alles wat die Here gespreek het sal doen. So het Moses as middelaar weer die woorde van die volk aan die HERE oorgebring (v.8).

Die Here het toe vir Moses gesê dat Hy in ’n dik wolk na Hom sal kom en dat die volk sal kan hoor as Hy met Moses spreek. Dit sal meewerk dat hulle altyd aan Moses glo, want Moses het die woorde van die volk aan die HERE meegedeel (v.9). Die Here sou dus nog ’n maal deur sy verskyning by Sinai met die afkondiging van die tien gebooie vir die volk bevestig dat Moses sy kneg en middelaar is deur wie Hy met hulle sou praat.     

Besprekingsvraag: Hoe sien ons die vreugde sowel as koste van dissipelskap in hierdie gedeelte?

Insig: Dit was ’n besondere uitspraak dat Israel ’n koninkryk van priesters genoem is, maar beslis nie iets heeltemal nuut nie. Adam was geskape om ’n priester-koning in die tuin van Eden te wees en Israel sou nou hierdie roeping kollektief as besondere volk voortsit. Israel sou ’n koninkryk van priesters vir die wêreld wees wat vir die wêreld oor God leer en vir die wêreld tot God kon bid. Innerlike beteken dit sulke koninklike priesters God deur gereinigde kennis leer ken en in liefde en aanbidding van Hom groei. Uiterlik beteken dit ook dat die nasies in verwondering sou wees oor hulle God se regverdige wette vir hulle samelewing (Deut. 4:7-8). Abraham het reeds die belofte gehad dat in hom al die geslagte van die aarde geseën sou word (Gen. 12:1-3). Hier moes Israel as draer van Abraham se beloftes dit voortsit deur ’n koninklike priesterdom vir die wêreld te wees. Hulle was ook die draers van die beloftes oor die Messias wat in Christus waar geword het. In Christus as verteenwoordiger van Israel, kan al die geslagte van die aarde nou geseën word vir elkeen wat in Hom glo en voor Hom buig. In die Nuwe Testament word hierdie roeping nou verder voortgesit deur die Kerk van Jesus Christus. Die Kerk is nou ’n koninklike priesterdom uit al die nasies om die deugde van God aan die wêreld te verkondig van Hom wat hulle in Christus geroep het tot sy wonderbare lig (vgl. 1 Pet. 2:5,9-10). Die Kerk sit dus nou die roeping van Israel voort en daarom kan ons met waardering luister oor wat God deur hierdie Woord vandag nog steeds vir sy Kerk sê. Dit gaan hier oor die vreugde van dissipelskap sowel as die koste van dissipelskap (Brueggemann).

Die groot Geneesheer en jy

Lees: Mat. 9:9-13

Gedagte vir kinders: Vir mense wat weet hulle het sonde, is dit goeie nuus dat Jesus Christus die groot Geneesheer is.

Oorsig: Ons lees hier te midde van die wonderwerke van die Here Jesus, hoe dat Hy een van sy apostels geroep het en dat dit ’n strydvraag laat ontstaan het. Hier verwys Mattheus na homself en hoe die Here hom geroep het. In die ander evangeliebeskrywinge word hy met sy ander naam, Levi genoem, maar Mattheus verkies hierdie naam. Wat sy motief was, weet ons nie, maar dit help ons om hom met albei sy name te identifiseer. In daardie tyd het mense dikwels met twee name bekend gestaan.

Mattheus vertel dat die Here hom by die tolhuis sien sit het (v.9). Mattheus was dus ’n tollenaar en hulle het ’n baie slegte naam by die Jode gehad. Die rede is dat hulle Herodes Antipas en die Romeine gehelp het om die belasting by hulle eie volk te hef, en boonop hulself in die proses verryk het. Hulle is daarom deur die volk as verraaiers beskou. En tog, die Here Jesus sien hom en sê: “Volg my.” En dan hoor ons dat Mattheus eenvoudig opgestaan en Hom gevolg het (v.9). Direk daarna hoor ons van ’n huis, Mattheus s’n (Luk. 5:29) waarby Jesus aan tafel was en dat daar baie tollenaars en sondaars saam met Jesus en sy dissipels aan tafel gegaan het (v.10). Dit klink soos ’n fees, maar vir Jode het dit beteken dat jy daar onrein sal word en boonop eet saam met mense met wie jy innige bande het. Die Fariseërs, een van die strengste groepe onder die Jode oor die onderhouding van die wet, het dit so gesien en toe nie vir Christus nie, maar vir die dissipels gevra waarom Hy eet saam met tollenaars en sondaars (v.11).       

Toe die Here dit hoor, het hy vir hulle gesê dat die wat gesond is nie die geneesheer nodig het nie, maar die wat ongesteld is (v.12). Hy het ook verder vir hulle gesê dat hulle moet gaan leer wat die volgende woorde in die Ou Testament in Hosea 6:6 beteken: “Ek wil barmhartigheid hê en nie offerhande nie.” Hy het toe verder gegaan en gesê dat Hy nie gekom het om regverdiges te roep nie, maar sondaars tot bekering (v.13). Daardeur het die Here twee dinge duidelik gemaak: (1) Hy het nie gereken dat alles wel was met die tollenaars en sondaars nie. Sy doel was daarom genesing wat bekering insluit, soos Hy ook vanaf die begin van sy bediening geleer het (vgl. Mat. 4:17). Dit was (2) ook uit sy woorde duidelik dat net mense wat besef hulle is sondaars en nie reg met God nie,  sy oproep sal hoor om hulle in sy Naam te bekeer.      

Besprekingsvraag: Wat is die verband hier tussen genesing en bekering en sonde?

Insig: Mattheus word net soos ander apostels vroeër, geroep by dit wat sy beroep geword het (vgl. Mat. 4:18-22). Dit is asof die woorde van die Here Jesus met kernkrag sy hart oopmaak as Hy ook vir Mattheus soos die ander dissipels sê: ‘’Volg My.” Iewers behoort elke kind van God ook die persoonlik hierdie roepstem van Christus te hoor. Sy roeping hier het implikasies en leer dat dissipels dikwels moet afsien van die sonde, maar ook van die bekende en van gemaksones. Mattheus was as tollenaar ’n welgestelde man met onder meer ’n huis en onthaalfasiliteite wat hy moes prysgee, maar Christus se roeping was ’n bevrydende oproep weg van die tolhuis en van tollenaar en verraaier en swendelaar en om sonder morele kompas by sy eie volk te wees.

Die wonder is dat hierdie verraaier van sy volk  dissipel en apostel word, ja selfs instrument om een van die geliefde Bybelboeke vir ons na te laat. Dit laat ons besef: As God roep, kyk Hy nie na jou prestasies of sondes vir kwalifikasie nie. Hy roep nie die wat kwalifiseer nie, maar gee eerder sy kwalifikasie aan die wat Hy roep. 

Die Heer sal opstaan tot die stryd

 Lees: Psalm 68

Gedagte vir kinders: Niemand kan standhou wanneer die Here vir sy kinders optree nie.

Oorsig: Psalm 68 gaan oor die oorwinning van die Here in hierdie wêreld en beskryf met poëtiese taal die gang van God se volk in die woestyn met die ark, vanaf Sinai tot dit uiteindelik onder Dawid in Jerusalem geplaas is. Dit is ook profeties van wat later in Christus sou gebeur. Die gedeelte begin met ’n inleiding wat God se dade opsom. In vers 1-7 hoor ons eers ’n stelling/gebed/roep (vgl. KJV) teen God se vyande (v.2-3) en vir die regverdiges (v.4). Wanneer God toetree tot die stryd is die vyande soos rook en soos was voor God se aangesig. Hieroor is die regverdiges bly en juig en is vrolik. Hulle word dan opgeroep om tot eer van God te sing wat soos ’n Koning deur die woestynvlaktes/op die wolke ry (vgl. KJV; NAV en 2020-vertaling) en dat Hy die swakkes versorg – die Vader van wese en die Regter van weduwees. Hy laat eensames woon in ’n huisgesin en lei gevangenes na voorspoed, maar rebelle woon in ’n dor land (v.5-7).  

Dan volg ’n poëtiese belydenis teenoor die Here van die reis van die ark vanaf Sinai tot Sion (v.7-19). Daar word met God gepraat oor hoe hy uitgetrek het voor sy volk in die duisternis en hoe die aarde gebewe het en die hemele reën gedrup het, soos by die verskyning by Sinai. Hy het hulle deur die wildernis gelei (v.8-9) en hulle gevestig het in Kanaän (v.10-11). Hy het hulle oorwinning gegee oor die vyande (v.12-13). En hulle uit die hand van konings en onderdrukkers bevry (v.14-15). Hy woon op ’n besondere wyse onder sy volk wat iets is waaroor aansienlikes soos die aansienlike berg Basan, jaloers kan raak op Sion (v. 16-18). Sy opgang na Sion word beskryf as dat Hy opgeklim het na die hoogte en gevangenes weggevoer het en geskenke onder die mense geneem om daar tuiste te vind. Paulus leer ons dat dit ’n tipe is wat heenwys na Christus en die hemelse Sion, en pas dit toe op die Hemelvaart van Christus (Ef. 4:7-16). Sy Naam word dan weer uitgeroep: O HERE, God!   

Dan verneem ons van die reaksie op en prosessie van die oorwinning (v.20-27). Die Here word geloof vir sy verlossing wat hulle dra/oorlaai met guns (vgl. KJV) en uitkoms teen die dood gee (v.20-21). Die volstrekte oorwinning tot die uiterste en die guns vir God se volk en die optog van al die verteenwoordigers word dan beskrywe. (v.22-28). En dan verneem ons van die verdere roepe tot God om sy krag te openbaar en ’n oproep op die koninkryke van die aarde om te antwoord (v.28-35). Die heidene bring erkenning (v.29-32). Die Psalmis sluit dan af met ’n oproep aan die koninkryke van die aarde om lof te bring aan God en om sy heerlikheid en glorie te erken wat deur Israel gekom het (v.33-35). Dit is ’n wonderlike oorwinningslied waarin daar reeds in die Ou Testament gejuig word en daar ook vooruitgekyk word na die oorwinning wat Jesus Christus sou bring.   

Besprekingsvraag: Waarna wys die oorwinning en die gang van die ark as tipe heen?

Insig: Psalm 68 getuig en juig oor die wonderbare en omvattende oorwinning van God. Dit het heel gepas ook ʼn strydlied geword van die Skotse Covenanters en Franse Hugenote. Ons begryp dit beter wanneer ons raaksien hoe Psalm 68 terugkyk op en vorentoe kyk na die groot dade van God. 

In die land van die lewendes

Lees: Psalm 116

Gedagte vir kinders: Geniet jou lewe voor die aangesig van God en dank Hom vir Jesus Christus.

Oorsig: Ps. 116 vorm deel van die Hallel-Psalms (Lofpsalms: Ps. 113-118) wat gebruik was en steeds gebruik word by die viering van die jaarlikse Paasfees van Israel. Dit was deel van die laaste lofsange wat die Here Jesus saam met sy dissipels gesing het by die maaltyd waar Hy die Nagmaal ingestel het, net voor hulle na die tuin Getsemane gegaan het (vgl. Mt. 26:30). Die Here Jesus het hierdie lied oor verlossing van die dood dus reeds gesing terwyl Hy geweet het wat op Hom wag. Die Psalm bestaan uit twee basiese dele: vers 1-9 en vers 10-19. In die Spetuaginta (Griekse vertaling: LXX) en Vulgaat (Latynse vertaling) is dit twee afsonderlike Psalms, maar daar is geen rede om dit nie saam met die Hebreeuse Teks as een Psalm te waardeer nie.

In vers 1 stel die Psalmis dat hy liefhet, omdat die HERE sy smekinge gehoor het (vgl. Ps. 18:1). Die HERE het sy oor geneig en daarom sal hy Hom aanroep (v.1-2). Sy krisis was die dood en bande en angste van die doderyk het hom getref (vgl. Ps. 107:3,14). Maar Hy het toe die Naam van die HERE aangeroep: Ag, HERE, red my siel (v.3-4). Dan getuig Hy dat die Here genadig, regverdig en ’n ontfermer is (vgl. Ex 34:6). Ook dat hy die eenvoudiges bewaar. Hy het swak geword, maar die HERE het hom gehelp (v.5-6). Hy praat hierna met homself en gesê dat hy maar kan terugkeer tot rus om dat die HERE goed aan hom gedoen het. Hy praat daarna met die HERE (U) en loof Hom dat Hy sy siel gered het van die dood, sy oog van trane en sy voet van struikeling. Hy doen dan ’n belydenis dat hy sal wandel voor die aangesig van die HERE in die lande van die lewendes  (v.7-9).    

Die Psalmis stel dan dat hy geglo het, ten spyte daarvan dat hy gesê het dat hy diep neergebuig is oor sy omstandighede. Hy het in sy angs gesê dat alle mense leuenaars is (v.10-11). Maar dan gaan hy weer in lof oor en vra wat hy die HERE kan vergeld vir al sy weldade aan hom. Hy antwoord hierop en stel dat hy die beker van verlossing sal opneem en die Naam van die HERE sal aanroep. Hy gaan ook verder en stel dat die geloftes wat Hy aan die HERE gedoen sal betaal in die teenwoordige van sy totale volk (vgl. Num. 30:1-2; Deut. 23:21; 1 Sam. 1:11 ). Hierna stel hy dat die dood van sy gunsgenote kosbaar/duur is in die oë van die HERE. Die bedoeling is dat die HERE juis daarom nie sy kinders daarin oorgee nie (v.12-15). En dan doen hy weer ’n belydenis teenoor sy God: Ag HERE, sekerlik, ek is u kneg, die seun van u dienmeisie. Die rede wat hy gee is omdat die HERE sy bande wat hom aan die dood gebind het, losgemaak het. Hy volg dit dan daarmee op soos in vers 14 dat Hy sy geloftes aan die HERE sal betaal in die teenwoordigheid van sy ganse volk (v.16-18). Hy brei hierop uit en stel dat dit gebeur by die tempel – in die voorhowe van die huis van die HERE, ja binne in Jerusalem wat hy persoonlik aanspreek. En dan kom die groot woord van die Hallel-Psalms weer na vore: Halleluja! Dit beteken “Loof die HERE!” (v.19; vgl. Openb. 19:1,3,4,6).

Besprekingsvraag: Wat is die gepaste reaksie op God se genade?

Insig: Die lewe is ’n gawe van God. Soms is dit ’n naby-dood ervaring wat ons die lewe op ’n nuwe wyse laat smaak en proe en geniet – om weer ekstaties daaroor te mag wees om te lewe en dit nogal voor die aangesig van God. Maar die Psalm gaan nie net gaan oor ’n tydelike pouse in die teenstand teen die meedoënloos-naderende mag van die dood nie. Die Psalm spreek oor lewe op so ’n wyse dat dit net voluit waardeer kan word wanneer lewe altyd groter is as die dood. 

Meer aan God as aan mense-gebod

Lees: Hand. 5:27-42

Gedagte vir kinders: Gehoorsaamheid aan God is belangriker as enige menslike wet.

Oorsig: In Handelinge 5 lees ons van die voortgaande werk van die apostels in Jerusalem. Die hoëpriester en die Sadduseërs was afgunstig en het hulle in die tronk laat gooi, maar ’n engel van die Here het hulle uitgelei en gesê dat hulle in die tempel aan die volk die woorde oor Jesus Christus moes vertel (5:17-20). Die hoëpriester het hulle toe weer by die tempel laat haal en voor die Joodse Raad, die Sanhedrin, gestel. Die hoëpriester het gevra waarom hulle uitdruklik nie luister nie en steeds in die Naam van Jesus leer. Hulle het, inteendeel, die hele Jerusalem met hulle leer vervul (let wel) en die skuld vir Jesus se dood op die geestelike leiers geplaas (v.27-28).

Petrus en die apostels het toe geantwoord dat hulle aan God meer gehoorsaam moet wees as aan mense (v.29). Hulle het toe weer getuig dat die God van hulle vaders (let wel) Jesus opgewek het, die Een wat hulle (let wel) omgebring en aan ’n kruis(hout) laat hang het. Dit is Hy wat God as Leidsman en Verlosser deur sy regterhand verhoog het om sodoende aan Israel bekering (let wel) en vergifnis van sonde te skenk (ook hierdie leiers, v.30-31). Hulle was getuies van die dinge en ook die Heilige Gees wat God gegee het aan die wat Hom gehoorsaam is. Die lede van die Raad was egter woedend toe hulle dit hoor en wou hulle doodmaak (v.32-33). Toe het ’n Fariseër met die naam van Gamaliël, ’n leraar van die wet, ook van Paulus, en wat by die hele volk in aansien was, in die raad opgestaan  en gevra dat die apostels buitentoe geneem moes word (v.34).

Gamaliël het die Raad toe as “Israeliete” gewaarsku om op te pas wat hulle gaan doen. Hy het gewys op Theudas wat gesê het dat hy iets besonders was en op 400 mense wat by hom aangesluit het. Hy het ook gewys op Judas die Galileër in die dae van die inskrywing wat ’n aansienlike getal afvalllig gemaak het. Hulle het egter altwee omgekom en die wat na hulle geluister het is uit mekaar gejaag en verstrooi (v.35-37). Daarom het Gamaliël vir hulle gesê om die apostels uit te los omdat hulle leier ook mos reeds dood was. As die apostels se voorneme of werk uit mense is, sal dit soos die ander vernietig word (v.38).  As dit egter uit God was, sou hulle dit nie kon vernietig nie. Dan sou dit beteken dat hulle selfs teen God stry (v.39).  Hulle het toe na hom geluister maar tog die apostels ingeroep en hulle probeer afskrik deur hulle (1) te slaan en (2) te beveel om nie in die Naam van Jesus te preek nie en hulle toe laat gaan (v.40). Die apostels het toe weggegaan, (1) bly dat hulle waardig geag is om vir die Naam van Jesus Christus oneer te ly. Hulle het ook (2) nie opgehou om elke dag (2.1) in  die tempel en (2.2) van huis tot huis, (2.1.1 en 2.2.1) te leer nie, en (2.1.2 en 2.2.2) die evangelie te verkondig dat Jesus die Messias (Christus) is (v.41-42).   

Besprekingsvraag: Wat beteken dit vir ons lysies en kategorieë dat die Here onvergelyklik is?

Insig: Ons het hier een van vele gevalle in die Woord waar die Engelse uitdrukking, “speaking truth to power” na vore tree. Die waarheid wat hier gespreek word, gaan egter dieper, omdat dit wentel om die Naam van Hom wat die Weg die Waarheid en die Lewe is (vgl. Joh. 14:6). Dit gaan oor die sentrale punt van reddende waarheid waarin die God van Israel vir Jesus Christus opgewek het nadat Hy gekruisig is en deur sy regterhand verhoog het om aan Israel en aan die nasies bekering en vergifnis van sonde te skenk, en dat die Heilige Gees hierdie waarheid bevestig. Dit gaan dus oor die evangelie van die Drie-enige God wat hier voortbou op dit wat in die Ou Testament geopenbaar is. 

Die Kerk het rede om te sing

Lees: Ex. 15:1-21 

Gedagte vir kinders: Sing uit jou hart uit tot die Here omdat Hy ons waarlik gevry gemaak het.

Oorsig: In Exodus 14 lees ons die merkwaardige geskiedenis van Israel se deurtog deur die Rooisee en hoe die Egiptenare voor hul oë oorwin is toe hulle in die see verdrink het. In Ex. 15 se begin lees ons hoe hulle wat in doodsangs was, maar verlos is, toe daaroor feesgevier het. Eers moes hulle stil wees omdat die Here vir hulle gestry het. Daarna kon hulle nie meer stilbly nie en Moses en Israel het uit hulle harte vir die HERE gesing. Dit begin met die lus om ’n lied tot eer van die Here te sing, omdat hy so hoog verhewe is en omdat hy die Egiptenare se perd met sy ruiter in die see gegooi het (v.1). Daarna word eers gefokus op wat die HERE vir hulle, is – hulle krag en hulle Psalm. dat Hy hulle persoonlike God is in wie hulle sal roem en wat hulle sal verhef. As die een met mag word Hy ’n Krygsman genoem en bevestig dat sy Naam HERE is (v.2-3).        

Die lied gaan dan aan om te vertel hoe Farao se beste leer en wapentuig, sy leërmag en strydwaens, in die see gewerp is, ja soos ’n klip gesink het (v.4-5).  Dan word daar direk tot die HERE gesing. Sy (u) regterhand is verheerlik deur verplettering van die vyand. Hy (U) het ook in sy hoogheid hulle verpletter wat teen Hom opstaan. Hy (u) verteer in sy toorn die vyand soos ’n stoppel. Daar word dan beeldryk bely dat die waters opgestapel en soos ’n wal bly staan het deur die geblaas van sy (u) neus en dat die watervloed styf geword het in die hart van die see (v.6-8). Dan word vertel wat die vyand se voorneme was wat by hulself gereken het dat hulle sal agtervolg, inhaal , buit verdeel en hulle begeerte sal versadig en die swaard uittrek en uitroei. Maar dan vertel hulle wat die Here daarenteen gedoen het. Hy (u) het met sy asem geblaas en die see het hulle oordek en hulle het soos lood gesink (v.9-10). Dan word die verwondering weer voor die Here uitgespreek dat niemand soos Hy is onder die gode nie (O, Here wie is soos U?), in heiligheid, in roemryk dade en wonders.

Dit word dan herhaal dat hy sy hand uitgestrek het, en die volk verlos en na sy heilige woning, let wel, gevoer het (v.11-13). En so word daar na die toekoms beweeg. Die effekte word nou beskrywe wanneer vorentoe gekyk word. Die volke het gehoor en gesidder (let op verlede tyd), soos Filistea en Edom en Moab en die inwoners van Kanaän. Verskrikking het op hulle geval en hulle was stom terwyl God se volk deurtrek. Dan word daarvan gesing dat hy hulle ook inbring en plant in hulle bergland-erfenis as vaste woonplek en heiligdom (v.14-17). Daar word oorbeleef na die belydenis dat die Here vir altyd en altyd sal regeer, omdat Hy Farao se leer in die see laat verdrink het, maar dat Israel op droë grond deurgetrek het (v.18-19). Ons hoor dan dat Mirjam, die suster van Aaron, ’n profetes was en dat sy ’n tamboeryn in haar hand geneem het en dat al die vroue agter haar uitgegaan het, let wel, met tamboeryn en koordanse. Mirjam het al singende geantwoord het soos die lied begin: “Sing tot eer van die HERE, want Hy is hoog verhewe. Hy het die perd met sy ruiter in die see gewerp.” (v. 20-21).       

Besprekingsvraag: Wat beteken dit vir ons lysies en kategorieë dat die Here onvergelyklik is?

Insig: By die eerste oogopslag mag iemand dalk vra wat hierdie lied met ons te doen het. Ons leef mos in heeltemal ander tye, sê baie vandag. Op. 15:3-4 gee ons ’n belangrik wenk: Eenmaal sal daar in die groot bevrydingslied van God se kinders deur die bloed van die Lam, aangesluit sal word by Moses se lied. Dit leer ons iets baie belangrik oor die eenheid van die Skrif en die gesag van die Skrif. De Woord bevat werklike gebeure met tipes en patrone wat heenwys na die toekoms. Daarom het moet die Woord ook tipologies gelees word sodat die verbande tussen hierdie lied en ons lied van bevryding duidelik kan wees. So help dit ons om ook die patrone ook vir ons eie tyd te onderskei (pattern recognition). 

Wanneer die Here jou seën

Lees: Num. 6:22-27 

Gedagte vir kinders: Die Here se seën beteken dat Hy by ons is en in alles vir ons sorg.

Oorsig: In Num 6 lees ons van daardie besondere groep mense wat Nasireërs genoem was. Hulle was toegewyde mense vir God se koninkryk in die Ou Testament. Net daarna lees ons van ’n opdrag van die Here aan die priesters. Hulle moes die mense in die kamp in Israel, seën (v.22-23). Dit is ’n baie besondere en digterlike seën. Die seën bevat drie reëls en die Here se Naam word in elke reël een maal genoem. Die is Hy wat sy volk seën deur sy priesters. Elke reël brei uit op die vorige. Die eerste reël bevat in die Hebreeus net drie woorde en 12 lettergrepe: Die Here sal jou seën en jou behoed (v.24). Die volgende seën van die tweede seënbede bevat vyf woorde in die Hebreeus en 14 lettergrepe: Die Here sal sy aangesig oor jou laat skyn en jou genadig wees (v.25). Die derde seënbede bevat 7 woorde met 16 lettergrepe in die Hebreeus: Die Here sal sy aangesig oor jou verhef en aan jou vrede gee (v.26). Elke seënbede brei ’n bietjie meer uit. Die eerste reël bevat 15 medeklinkers, die tweede reël, 20 medeklinkers en die derde reël, 25 medeklinkers in die Hebreeus. As ons die Naam van die Here se naam weglaat is daar ook presies 12 woorde wat oorbly, wat moontlik gewys het op die 12 stamme van Israel. Dit laat ons dink aan drie golwe wat eers opbou en telkens groter word en dan spoel oor die mense om hulle te seën.

In die eerste golf wat opbou hoor ons dat die Here jou (enkelvoud) sal seën en dan breek die golf en ons hoor dat Hy ook sal bewaar (behoed). Israel het in die woestyn die bewaring baie nodig gehad (vgl. Ps. 121). In die tweede groter golf hoor ons dat die golf opbou en dat die Here se aangesig oor jou skyn. Die Here se aangesig word hier beskrywe as lig. Wanneer die lig van sy aangesig oor jou skyn, beteken dit, hoor ons as die golf breek, dat Hy jou genadig is. In die derde en nog groter golf, hoor ons in die opbou dat die Here sy aangesig verhef. Wanneer dit gebeur, en die golf breek, hoor ons dat iemand die Here jou vrede (shalom) gee. Hierdie seënbede word dus omvou deur woorde wat begin met seën en eindig met vrede (omvattende welstand). Die Here voeg hierby iets besonder by. Dit is so wat die priesters die Naam van die Here op die volk sou lê en dat Hyself hulle sou seën (v.27). God se Naam gaan oor wie Hy is. Nou stel die Here dat hulle deur hierdie seënbede sy Naam op die volk sal lê en dat Hyself (beklemtoning) hulle ook sal seën. Dit moes vir Israel in die woestyn ’n besondere bemoediging wees. Dit is steeds ook vir ons ’n bemoediging wanneer die Here deur die ampte in baie gemeentes vandag nog aan die einde van die erediens die gelowiges wat bymekaar gekom het, seën.

Verlos van gebondenheid en magte

Lees: Jesaja 52:7-12

Gedagte vir kinders: Die goeie nuus oor Jesus is dat Hy die Koning is wat ons red en bewaar.

Oorsig: Die profeet Jesaja het die volk gewaarsku dat hulle in ballingskap sou gaan en ons lees daarvan in die eerste gedeelte van die boek Jesaja in hoofstuk 1-39. Vanaf Hoofstuk 40 begin hy egter ook daarmee saam vertroosting te gee aan hulle wat in ballingskap gegaan het. Die Here sou hulle ook weer uit die ballingskap bevry en daar word onder andere besondere dinge oor Iemand gesê wat die Kneg van die Here genoem word. In hoofstuk 52 praat die profeet baie spesifiek oor die bevryding uit Babel wat sou plaasvind. Hierdie heerlike bevryding het daarmee saam ook gespreek van die grootste bevryding wat sou kom deur Jesus Christus.

In vers 7 roep die profeet uit oor (1) die hoe lieflik die voete is van hom wat die goeie boodskap bring. Hy brei uit en se dat (2) hierdie boodskap vrede laat hoor. Dit is (3) die goeie tyding (letterlik: goeie boodskap van goedheid) wat gebring word en wat (4) verlossing laat hoor. Die wese daarvan gaan daaroor dat aan Sion, die berg in Jerusalem waarop die tempel gebou is, gesê word: Jou God is Koning! Dan roep die profeet op om te let op die wagte (op die mure van Jerusalem). Hy stel dit so: Hoor! Jou wagte! Want die wagte (1) verhef die stem en (2) hulle jubel almal saam. Die rede is dat hulle vlak voor hulle oë sien hoe die HERE terugkeer na Sion (v.8). Dit het waarskynlik in die onmiddellike konteks gedui op die amptelike terugtog met die tempelgereedskap, geborg deur Koning Kores wat later plaasgevind het (vgl. Esra 1:5,7). 

Dan roep die profeet uit dat die vervalle puinhope van Jerusalem moet uitbreek en almal saam moet jubel, aangesien die HERE sy volk getroos en Jerusalem verlos het (v.9). Want die HERE het sy heilige arm ontbloot voor die oë van die nasies en dat al die eindes van die aarde die verlossing (heil) van onse God sal sien (v.10). Jesaja roep daarna die weggevoerde ballinge op met (1.1) die oproep, “Vertrek, vertrek!”’ In die proses moet hulle (2.1) nie aanraak wat onrein is nie. Hulle word weer opgeroep (1.2): “gaan uit hulle midde uit, en (2.2) reinig julle. Die rede is dat hulle draers is van die heilige voorwerpe van die HERE (v.11). Dit het gewys op die tempelgereedskap wat hulle sou terugbring na Jerusalem. Die profeet sê dan dat hulle nie baie haastig sal weggaan soos vlugtelinge (destyds uit Egipte) nie. Nee, die HERE sal voor hulle uittrek en ook hulle agterhoede wees soos vroeër met die wolkkolom en vuurkolom in die woestyn (v.12).         

Besprekingsvraag: Watte geestelike boodskap het die terugkeer uit die ballingskap steeds?

Insig: Dit is belangrik dat ons die letterlike en oorspronklike konteks goed in die oog kry, aangesien dit ons baie help om geloofwaardig die geestelike betekenis na ons toe deur te trek.  Hierdie gedeelte toon aan ons waar die Ou Testament alreeds van die goeie boodskap en goeie tyding praat wat later toegepas word op die evangelie (Rom. 10:15). 

Verlos van jou grootste verdrukking

Lees: Mattheus 1:18-25 

Gedagte vir kinders: Jesus Christus is waarlik God en waarlik mens.

Oorsig: Mattheus begin sy evangelie met ’n geslagsregister van Jesus wat Christus genoem word (1:1,16). Hy toon aan dat Jesus na sy mensheid aan sy wettige (nie-biologiese) vader op aarde se kant, uit die geslag van Abraham en Dawid is aan wie die groot beloftes oor die Messias gemaak is. Daarna vertel hy ons oor die geboorte van Jesus Christus. Hy wys daarop dat Maria swanger was deur die Heilige Gees toe sy moeder Maria verloof was aan Josef, maar voordat hulle saamgekom het in die huwelik (v.18). In daardie dae was ’n verlowing die eerste wettige stap in die sluiting van ’n huwelik, maar hulle het nog nie saamgebly nie. Dit het eers na die tweede wettige stap gebeur. Ons kan ons daarom indink wat Josef moes gedink het toe Maria swanger reeds was. Daar kon tog net een rede wees: Iemand anders het by haar geslaap.

Josef was ’n regverdige man en volgens die Ou Testament moes hy sulke ontrouheid nie aanvaar het nie en kon hy skei (vgl. Deut. 22: 13-24). Maar hy was regverdig en barmhartig en wou dit nie ’n openbare saak maak nie en wou in die geheim van haar skei (v.19). Hy het so die risiko loop dat mense sou dink dat hy dalk die slegte man was wat nie sy verantwoordelikheid aanvaar nie. Terwyl hy dit in gedagte gehad het, het ’n engel van die Here in ’n droom aan hom verskyn en gesê: “Josef, seun van Dawid, wees nie bevrees om Maria, jou vrou by jou te neem nie, want wat in haar verwek is, is uit die Heilige Gees.” (v.20) Die engel het verder gesê dat sy ’n seun sal hê en dat Josef hom Jesus moes noem. Dit is die Griekse naam vir Josua wat beteken “die Here verlos”. Die Engel het verder verduidelik dat Jesus sy volk van hulle sonde (let wel) sal verlos (v.21). 

Mattheus verduidelik dan dit alles gebeur het sodat die woord uit Jes. 7:14 (uit die Griekse vertaling, die Septuaginta, die LXX) vervul sou word wat die Here deur die profeet gespreek het: Kyk die maagd sal swanger word en ’n seun baar, en hulle sal hom Emmanuel noem. Dit beteken, as dit vertaal word: God met ons (v.22-23). Toe Josef uit die slaap uit wakker geword het, het hy gedoen soos die engel van die Here hom beveel het en sy vrou by hom geneem (v.24). Dit het beteken dat die mense sou skinder oor die mense wat ’n kind gehad het voordat hulle huwelik verseël is. Hy het egter nie by haar geslaap en intiem verkeer totdat sy haar eersgebore Seun gebaar het nie. En hy het Hom Jesus genoem, soos hy beveel is (v.25).    

Besprekingsvraag: Wat leer hierdie gedeelte ons oor wie die Christus van die Skrifte is?

Insig: Hierdie agt verse is gelade met lering oor wie Jesus Christus is en wat Hy kom doen het. Dit gaan oor die vleeswording, ’n wonder wat ons verstand te bowe gaan. Een kommentator (Platt) noem hierdie wonder tereg die grootste wonder in die hele Bybel en die grootste misterie in die heelal. Want wat kan meer verstommend wees as dat God mens geword het in Jesus Christus? Dit is die belangrike basis wat ons help om sin maak van waarom Jesus Christus so belangrik, so onopgeefbaar, so onvervangbaar is. 

Die grootpad van verlossing

Lees: Jesaja 35:1-10

Gedagte vir kinders: God kan ons woestyne deur sy genade in ’n paradys verander.

Oorsig: In Jesaja 34 kondig die profeet Jesaja oordeel aan oor Edom en daarmee aan almal wat God verlaat het. In hoofstuk 35 kondig hy egter ’n heerlik verfrissende tyd aan vir Israel. Dit vertel van die herstel in koning Hiskia se tweede deel van sy regering, maar daarmee kyk dit ook ver anderkant die oordeel oor die Edomiete, na die koninkryk van God. So word die profesieë oor Edom en Israel, God se Woord aan ontroues en getroues vir alle tye. 

Ons kyk in hoofstuk 35 na die verfrissende beloftes. Die belofte word gemaak dat die woestyn en dor land bly sal wees. Dit sal juig en blom soos ’n tulp/roos (2020 vertaling; KJV). Ja dit sal lustig blom en juig met gejubel. Want die heerlikheid van die Libanon met hulle statige sederbome word nou aan die woestyn gegee. Soos Karmel en Saron bekend was vir die wonderlike prag van hul plantegroei, so sal die skoonheid en heerlikheid van ons God sigbaar word in die dorre plekke (v.1-2; vgl. Ps. 104:16; Hoogl. 2:1). Daarom kom daar ’n oproep om die verswaktes, die met slap hande en struikelende knieë, te versterk. Die wat vreesagtig/angstig is word opgeroep: Wees, sterk, wees nie bevrees nie. Die rede is dat hulle God kom met wraak en met vergelding van Homself af en wat hulle sal verlos (v.3-4).

Dit sal ook onder die mense sigbaar word. Blindes se oë sal geopen word en die ore van dowes sal hoor. Die verlamde sal nie net loop nie, maar spring soos ’n takbok, en die tong van die stomme sal nie net praat nie, maar jubel. Ja, soos destyds na die uittog sal daar waters uitbreek in die woestyn en strome in die wildernis (v.5-6). Die grond wat gloei deur die versengende hitte van die son sal ’n waterplas word, en die dorsland sal fonteine van water wees. Daar waar die jakkalse rus in die dorre en onbewoonde plekke, sal daar gras en biesies wees - die tekens van baie water. Daar sal ook ’n grootpad wees, ’n tipe snelweg, wat die heilige weg genoem sal word. Geen onreine sal op daardie pad verbygaan nie. Dit sal wees vir diegene wat reg lewe en God se pad stap. Selfs die dwase sal nie meer dwaal nie (v.7-8). Daar sal ook geen leeu wees wat soos ’n roofdier optree nie. Ja, geen verskeurende dier sal daarop kom of aangetref word nie. Maar die verlostes sal wel daar loop. Die losgekooptes van die HERE sal teruggaan na Sion, die berg waarop die tempel gebou is. Hulle sal kom met gejubel en ewige vreugde sal op hulle hoof wees. Hulle sal vreugde en blydskap verkry, maar kommer en gesug sal wegvlug (v.9-10).  

Besprekingsvraag: Watter toepassings kan ons alles maak oor woestyntoestande wat omkeer?

Insig: In Jesaja 34 en 35 kry ons teenoorstaande sketse – die een van oordeel (hoofstuk 34) en die een van genade en verlossing (hoofstuk 35). Dit verteenwoordig toestande wat in die geskiedenis reeds voltrek word en eenmaal ten volle geteken sal staan. 

Woordverkondiging en feestelikheid

Lees: Nehemia 8:1-13

 

Gedagte vir kinders: God se Woord vorm ons om heilig en vol vreugde te wees.

Oorsig: Esra en Nehemia vertel ons van die heropbou van Jerusalem se tempel en die mure, die sentrum van Israel se geloof, nadat hulle teruggekeer het uit die ballingskap (458-445 v.C.). Maar ook die mense moes opgebou word (vgl. Esra 7-10; Neh. 7-13). In Nehemia 8 hoor ons van die openbare proklamasie van God se Woord onder leiding van Esra en watter effek dit gehad het.

In die sewende maand (Tishri – Sept/Okt), terwyl die kinders van Israel in hulle dorpe was, het hulle soos een man op die plein voor die Waterpoort bymekaar gekom en aan Esra die skrifgeleerde gevra om die boek van die wet van Moses wat die Here beveel het (let wel), te bring. Esra die priester, het toe die wet voor die vergadering gebring, bestaande uit manne, vroue en almal wat met verstand kon luister. Dit was die eerste dag van die sewende maand, die dag van trompetgskal en die nuwe siviele jaar, en ook die maand waarin die huttefees later gevier is  (v.1-3; , vgl. Lev. 23:24,34). Esra het voorgelees vanaf ligdag tot die middag, in teenwoordigheid van almal wat kon verstaan. Almal het aandagtig geluister (v.4). Esra het op ’n houteverhoog gestaan wat hulle vir die geleentheid gemaak het en langs hom aan sy regterhand was ses manne, en aan sy linkerhand sewe. Toe Esra die boek oopmaak, het die hele volk opgestaan (v.5-6).      

Esra het toe begin met lofprysing en die hele volk het geantwoord, “Amen, amen!”, met opheffing van hul hande en hulle het gebuig en die Here aanbid met die aangesig na die aarde toe. Toe het dertien ander mans wie se name genoem word, saam met die Leviete die volk in die wet onderrig, terwyl die volk op hul plek bly staan het (v.7-8). Hulle het uit die boek, die wet van God (1) duidelik voorgelees en (2) dit verklaar, sodat (3)  die mense verstaan het wat voorgelees is. Nehemia (goewerneur) en Esra (priester en skrifgeleerde) en die Leviete het die volk onderrig. Die volk het gehuil toe hulle die woorde van die wet hoor. Hulle is egter onderrig om nie te huil nie, omdat die dag heilig was aan die Here (v.9-10). Hulle is eerder aangemoedig om lekker spys te eet, soet dranke te drink en porsies te stuur aan hulle vir wie niks berei is nie, omdat die dag heilig was aan hulle (onse) HERE. Hulle moes nie bedroef wees nie omdat die blydskap van die Here hulle beskutting was (v.11). Die Leviete het die hele volk tot bedaring gebring en opgeroep om stil te wees, omdat die dag heilig was en huilende gesigte nie daarby pas nie (v.12).  

Besprekingsvraag: Waarom vind ons dit vreemd om te hoor dat heiligheid en vreugde saamgaan?

Insig: Ons het hier te make met die belangrike plek van proklamasie binne die verbondsvernuwing van die volk van God, asook die belangrike plek van vreugde in die Here daarin.

Gebed in onmag

Lees: 1 Sam. 1:1-28

Gedagte vir kinders: Om te bid beteken dat ons erken dat net die Here ons kan help.   

Oorsig: Die geskiedenis van Samuel vind plaas aan die einde van die tyd van die Rigters waar die mense net gedoen het wat hulle wil. In daardie tyd was daar 'n Leviet met die naam Elkana (1 Kr. 6:33-38) wat twee vroue gehad: Hanna, kon geen kinders hê nie en word eerste genoem. Peninna word tweede genoem en kon wel seuns en dogters hê. Elkana het jaar vir jaar opgegaan het om die Here te aanbid by Silo. Hofni en Pinehas, die seuns van Eli, was daar, maar hulle was ontrou aan die Here, lees ons later (v.1-3; vgl. 1 Sam. 2:12).

Elkana  het tydens sy jaarlikse offers aan al sy gesinslede offervleis gegee, maar aan Hanna ’n dubbele deel omdat hy haar liefgehad het. Die Here het egter haar moederskoot gesluit. Peninna het haar ook bitterlik geterg om haar woedend in haar magteloosheid te maak, omdat die Here haar moederskoot gesluit het (v.4-5). Dit herinner ons aan Sara en Hagar vroeër (Gen. 16:1-4; 21:9). Dit het vir ’n geruime tyd so aangehou, veral by die jaarlikse offers, en Hanna kon maar net ween en wou soms selfs nie eet nie. Haar man was baie lief vir haar en het haar getroos dat hy baie lief is vir haar en haar daarop gewys dat Hy vir haar beter was as tien seuns (v.7-8).

Toe hulle eenmaal opgetrek het om voor die aangesig van die Here te verskyn, het Hanna gegaan om haar hart voor die Here uit te stort terwyl Eli, die priester, by die deurpos van die tempel (waarskynlik die tabernakel in ’n gebou) gesit het in Silo. Sy het belowe dat as die Here van die leërskare (eerste maal so genoem in die Bybel), aan haar 'n manlike kind sou gee, sy hom aan die Here sou gee volgens die Nasireër-gelofte (vgl. Num. 6). Dit het onder meer beteken dat geen skeermes op sy hoof sou kom nie (v.10-11). Eli het gedink sy is dronk omdat sy lank sag en net met haar mond gebid het, maar Hanna het verduidelik dat sy haar siel voor die Here uitgestort het. Eli het haar toe vrede en gebedsverhoring toegebid en sy het weggegaan en daarna was haar aangesig anders (v. 12-18). Die volgende dag het hulle vertrek nadat hulle aanbid het en by hulle huis in Rama gekom. Die Here het Hanna het Hanna toe verhoor en so is Samuel gebore wat so genoem is omdat sy hom van die Here gebid het. Nadat die kind gespeen is, vermoedelik drie jaar oud, het sy die seuntjie met offers na Eli gebring en vir hom vertel dat haar gebede verhoor is en dat sy die kind afsonder vir God se werk soos wat sy gebid het (v.19-28).  

 

Besprekingsvraag: Gaan dit by Hanna net om persoonlike vervulling of gaan dit oor meer?

Insig: Die verhaal van Hanna vind plaas aan die einde van die Rigtertydperk. Dit was 'n tyd toe die mense elkeen net gedoen het wat reg was in hul eie oë en sommige priesters was korrup (Rigt. 17-19; 21:25). God se Woord en Wet was nie hul maatstaf nie en afvallige priesters soos Hofni en Pinehas het meegehelp dat die volk die offer aan die Here verag (vgl. 1 Sam. 2:12,17). Hulle het dus die teenoorgestelde gedoen as wat hulle veronderstel was om te doen: om die mense te help om heilig en met blydskap te lewe. In hierdie toestand het Elkana se eie gesin ook iets van Israel se toestand uitgestraal.